Krvavi pirovi ostavili dubok trag: Ove zemlje su posle masovnih pucnjava preduzele drastične mere, na njih bi mogle da se ugledaju SAD

Masovne pucnjave u kojima pojedinac, najčešće muškarac, bez kriminalne istorije i dijagnoze mentalne bolesti, ubije i povredi veliki broj ljudi odigrale su se u mnogim zemljama sveta, ali su najčešće u Sjedinjenim Američkim Državama, gde građani lako mogu da dođu do vatrenog oružja.

Slučaj koji je posebno potresao SAD, nakon nedavne pucnjave u Bufalu u Njujorku, jeste prošlonedeljni masakr u osnovnoj školi u Juvaldiju u Teksasu, gde je naoružani osamnaestogodišnjak ubio 19 dece i dva nastavnika.

Amereika već decenijama ima problem sa vatrenim oružjem koji je posledica podeljenosti među najvećim političkim strankama u zemlji, a samim tim i među građanima. 

Kako skoro svaka nova pucnjava uspeva da zaseni prethodnu, oni koji su za pojačanu kontrolu oružja pitaju se kakve strahote je potrebno da se dese da bi američki političari preuzeli na sebe kolektivnu odgovornost i pokrenuli promene.

Da je problem kontrole oružja specifičan američki problem govori i to što su druge države nakon masovnih pucnjava pooštrile ograničenja za posedovanje oružja, čime su značajno smanjile broj krvavih incidenata.

U poređenju sa ubistvima koja obično uključuju ljude koji se poznaju i sa samoubistvima, masovne pucnjave je lakše sprečiti.

Višestruke ubice najčešće biraju automatsko ili poluatomatsko vatreno oružje zbog njegovog velikog kapaciteta i brzine, što im omogućava efikasniju akciju sa više žrtava.

Instagram

Uz to, uzaludno je sugerisati da bi SAD mogle da unište brzometno poluautomatsko vatreno oružje na način na koji je to uradila Australija. Da bi odgovarali jednoj trećini civilnog oružja poslatog u topionice u godinama nakon reforme zakona o oružju u Australiji, Amerikanci bi morali da unište čak 130 miliona komada vatrenog oružja.

Ipak, rezultati otkupa oružja u Australiji su ohrabrujući. Stroga ograničenja koja se tiču dostupnosti oružja visokog rizika praćena su manjim brojem ubistava vezanih za vatreno oružje sveukupno i značajno većim smanjenjem masovnih ubistava vatrenim oružjem.

Evo na koje načine su tri zemlje, Australija, Ujedinjeno Kraljevstvo i Novi Zeland, pooštrile kontrolu oružja nakon masovnih pucnjava.

Australija

Za samo 90 sekundi u turističkom kafiću u Port Arturu, u Tasmaniji, 1996. godine, jedan mladić je ubio 20 turista sa prvih 29 hitaca iz poluautomatske puške. Konačni broj mrtvih bio je 35 dok je 18 ljudi povređeno.

Za naciju koja je u prethodnoj deceniji izgubila 105 života u masakrima vatrenim oružjem, ovo je bila poslednja kap koja je prelila čašu. Kako su ankete tada pokazale da 90-95 odsto građana podržava stroža ograničenja, novoizabranom premijeru Džonu Hauardu, jednom od najkonzervativnijih lidera ove zemlje, trebalo je samo 12 dana da posreduje u reformi zakona o oružju širom zemlje, u svih osam država i teritorija.

Poluautomatske dugačke puške bile su zabranjene, dok su svi vlasnici oružja morali da dokažu stvarni razlog za posedovanje vatrenog oružja, na primer seosko zanimanje ili članstvo u klubu koji se takmiči u olimpijskim disciplinama gađanja. Samoodbrana je ostala neprihvatljiv razlog i vlasnici su morali da prijave svaki komad oružja policiji.

Profimedia

Tokom 26 godina od Port Arthura, Australija je organizovala mnoštvo federalnih i državnih amnestija i otkupa oružja. Više od milion komada oružja predato je na uništenje.

Dve trećine savezna vlada je kupila po tržišnoj ceni od 15-20 australijskih dolara za svakog poreskog obveznika. Više od 300.000 dodatnih komada vatrenog oružja predali su vlasnici koji nisu imali obavezu da to urade i koji zauzvrat nisu dobili nikakvu nadoknadu.

Sve države sada nude trajnu amnestiju vlasnicima oružja, a poslednjih godina cena otkupa je porasla. Od masakra u Tasmaniji Australijanci su predali jednu trećinu svog privatnog vatrenog oružja.

Uprkos tome, od zakonskih reformi iz 1996. godine trgovci oružjem u zemlji nastavili su da uvoze i prodaju civilima u proseku 55.000 komada vatrenog oružja svake godine, dok farmeri, lovci i sportski strelci nastavljaju da koriste oružje kao i ranije.

I strelci i nestrelci često s ponosom pominju zajednički pokušaj nacije da ukloni brzometno oružje, ponavljajući verzije tadašnje mantre bivšeg premijera Hauarda: „Ne želim da Australija krene američkim putem“.

Ovakva politika dala je vidljive rezultate. U deceniji pre reforme zakona o oružju u Australiji je bilo 13 masovnih pucnjava. Tokom 22 godine koje su usledile nije bilo nijednog, što je prekinuto kada je farmer pucao i ubio šest članova svoje porodice, a zatim i sebe 2018. (Masovna pucnjava se ovde definiše kao pet ili više ubijenih ljudi, ne uključujući izvršioca).

Profimedia

Nakon reforme zakona o oružju, rizik od smrti od vatrenog oružja u Australiji pao za više od 50 odsto i ostao je na tom nivou.

Na globalnom nivou, Australija je zabeležila jednu od najvećih godišnjih stopa promene u broju smrtnih slučajeva povezanih sa vatrenim oružjem. Stopa ubistava oružjem u zemlji sada je 33 puta niža od one u SAD.

Velika Britanija

Utemeljeno u klasnom sistemu u kom su bogati pucali, a siromašni lovili divljač, zakonodavstvo o vatrenom oružju u Britaniji uvek je najstrože kontrolisalo puške, revolvere i pištolje. Osim toga, mnogi Britanci jednostavno ne vole oružje.

Godine 1987. čovek naoružan brzometnom puškom ubio je 16 ljudi, uključujući nenaoružanog policajca i sopstvenu majku u Hangerfordu u Engleskoj. Negodovanje nacije podstaklo je Ujedinjeno Kraljevstvo da zabrani poluautomatske puške i neke sačmarice.

Skoro deceniju kasnije, 1996. godine, nakon što je licencirani pucač iz pištolja ubio 16 učenika osnovne škole i učitelja u Danblejnu u Škotskoj, ponovni pritisak javnosti zajedno sa promenom vlade doveo je do toga da Velika Britanija zabrani sve pištolje.

U otkupu oružja koji je usledio vlasnicima je isplaćeno 90,2 miliona funti u okviru kompenzacije za vraćeno vatreno oružje, delove i municiju. Ograničenja uvedena u Engleskoj, Velsu i Škotskoj nisu se odnosila na Severnu Irsku.

Profimedia

Godine 2003, nakon "samita o oružju" sazvanog da bi se suprotstavilo porastu oružanog kriminala koji je uglavnom podstaknut pištoljima prokrijumčarenim iz Evrope, još jednom nacionalnom amnestijom prikupljeno je još 43.908 komada oružja.

Od 1996. do 2009. Velika Britanija je uništila ukupno 226.000 komada vatrenog oružja iz nacionalnih zaliha koje su već proporcionalno manje po glavi stanovnika nego u većini zapadnih zemalja.

Tokom 26 godina od masakra u školi u Danblejnu došlo je do još dve masovne pucnjave, jedna je bila u Kambriji 2010, a druga u blizini Plimuta 2021. godine.

Stopa smrti od vatrenog oružja u Velikoj Britaniji uvek je bila niska. Od zabrane nošenja oružja iz 1996-1997. konstantno je nastavila da opada.

Novi Zeland

U malom naselju Aramoana na Južnom ostrvu Novog Zelenda muškarac naoružan poluautomatskom puškom ubio je 1990. godine 13 ljudi, uključujući četvoro dece i policajca.

Uprkos pritisku javnosti da se zabrani brzometno oružje, dobro uspostavljeni lobi za oružje u zemlji sprečio je sva, osim delimična, ionako labava ograničenja na mali broj poluautomatskog vatrenog oružja.

Profimedia

Još tri masovne pucnjave 1992, 1994. i 1997. ojačale su podršku široj zabrani, ali u zemlji koja ima više oružja po glavi stanovnika od Velike Britanije ili Australije, lobi je i dalje diktirao policijsku i vladinu politiku.

Zatim je, u martu 2019, jedan posetilac iz Australije iskoristio nedostatak propisa Novog Zelanda da dobije dozvolu za vatreno oružje i pretvori kupljenu pušku u „jurišnu pušku“.

On je usmrtio 51 osobu i ranio još 40 u dve džamije u Krajstčerču. Manje od mesec dana kasnije, podstaknut nacionalnim gnevom i brzom akcijom vlade, parlament je sa 119 prema 1 glasao za zabranu, a zatim za otkup brzometnog oružja i magazina velikog kapaciteta.

Zakon je usvojen sledećeg dana i organizovan je otkup u kom je vlasnicima oružja plaćena tržišna cena za svaki komad koji su predali. U periodu od pet meseci prikupljeno je ukupno 57.716 komada vatrenog oružja i ono je uzeto iz 205.209 magacina po ceni od skoro 104 miliona novozelandskih dolara (68 miliona dolara).

Nacionalni registar vatrenog oružja, koji je napušten 1983, sada se obnavlja kako bi se sve oružje registrovalo u periodu od pet ili više godina.

Na drugim mestima širom sveta, od 2003. do 2018, Argentina, Belgija, Nemačka, Švedska i Norveška, od kojih su sve pretrpele masovne višestruke pucnjave, uništile su više od 800.000 komada vatrenog oružja. Ipak, to je znatno manje od globalnih zaliha za koje se procenjuje da broje milijardu komada vatrenog oružja, od čega je 85 odsto u rukama civila.

Bonus video

Pratite sve vesti iz Srbije i sveta na našem Telegram kanalu.

Instalirajte našu iOS ili android aplikaciju – 24sedam Vest koja vredi