Najumniji Srbin svoje epohe: Sećanje na Branislava Petronijevića
Uz visoko poštovanje u akademskim krugovima, Petronijević je bio poznat po svojoj originalnosti, ne samo kao mislilac već i kao ličnost
Pre tačno sedam decenija, 4. marta 1954. godine, svet je napustio Branislav Petronijević, jedan od najznamenitijih filozofa među Srbima, čovek čija je misao oblikovala generacije. Rođen u aprilu 1875. godine u selu Sovljak, Petronijević je svoj život posvetio filozofiji, postavši ne samo ugledan akademik i profesor na Univerzitetu u Beogradu, već i cenjeni član Srpske kraljevske akademije.
Osim što je bio poznat po svom akademskom radu, Petronijević je u beogradskim intelektualnim krugovima važio za intelektualnog arbitra, sposobnog da ponudi mišljenje o najrazličitijim temama. Ovo priznanje, retko dodeljivano, potvrđivalo je njegovu jedinstvenu poziciju među intelektualcima tog vremena.
Petronijevićeva mladost obeležena je studijama u Beču, gde je prvobitno planirao da studira medicinu, ali se kasnije posvetio filozofiji. Njegov put nije bio lak; suočavao se sa finansijskim teškoćama dok ga nije podržala državna stipendija Kraljevine Srbije, omogućivši mu da nastavi svoje obrazovanje. Doktorirao je 1898. godine u Lajpcigu, a po povratku u Srbiju započeo je svoju akademsku karijeru, koja će kulminirati pozicijom redovnog profesora na Univerzitetu u Beogradu 1919. godine.
Wikipedia
Pročitajte još:
Uz visoko poštovanje u akademskim krugovima, Petronijević je bio poznat po svojoj originalnosti, ne samo kao mislilac već i kao ličnost.
Živeći skromno i ostavši neženja, posvetio je svoj život nauci i filozofiji, ostavljajući iza sebe obimno delo koje obuhvata radove iz matematike, paleontologije, anatomije, biologije, fizike, hemije, kao i istorije nauke. Njegova dela, objavljena na nemačkom i francuskom jeziku, sabrana su u 12 tomova izabranih radova.
Nominovao i nominovan za Nobela
Prvi intelektualac nominovan za Nobelovu nagradu sa ovih prostora bio je hrvatski dramaturg i romanopisac Josip Kosor. Njega je 1926. nominovao upravo Branislav Petronijević, koji će i sam biti 3 puta nominovan za ovu nagradu.
AP Photo/Patrick Semansky, File
Petronijević nije samo doprineo filozofiji; bio je i osnivač Srpskog filozofskog društva, stvorivši originalni filozofski sistem koji uključuje metafiziku, teoriju saznanja, i filozofiju prirode. Smatrao je da je svoje najviše domete kao naučnik postigao u matematici, dokazavši svoju svestranost i dubinu misli.
Prvi svetski rat, odnos sa Apisom i susret sa Bertrandom Raselom
Tokom Prvog svetskog rata, Branislav Petronijević, koji je bio čovek od poverenja poznatog srpskog obaveštajca i zaverenika Dragutina Dimitrijevića Apisa, bio je raspoređen u pres-biro. Njegova uloga u ratu nije bila ograničena samo na vojne dužnosti; prošao je kroz teško iskušenje albanske golgote 1915. godine zajedno sa srpskom vojskom, što je bio jedan od najtežih perioda za srpski narod tokom rata. Nakon povlačenja kroz Albaniju, Petronijević se prvo preselio u Grčku, a zatim nastavio svoje putovanje prema Rimu, kasnije odlazi u Pariz, da bi na kraju, tokom poslednjih meseci rata, boravio u Londonu.
U Londonu, Petronijević je bio deo Jugoslovenskog odbora, zajedno sa značajnim ličnostima kao što su Nikola Pašić, Jovan Cvijić, te braća Jovan i Pavle Popović. Tokom svog boravka u Londonu, dogodio se značajan susret između Petronijevića i Bertranda Rasela, jednog od najpoznatijih engleskih filozofa novijeg doba i budućeg nobelovca. Rasel je kasnije zapisao svoje impresije o ovom susretu, ističući da ga je Petronijević impresionirao ne toliko svojom sposobnošću, koliko odlučnim uživljavanjem u filozofiju i to u najtežim okolnostima.
Za vreme njihovog jedinog susreta 1917. godine, jedini zajednički jezik koji su oba filozofa znala bio je nemački, što je izazivalo sumnjičave poglede prolaznika na ulicama Londona. Rasel je bio zainteresovan da čuje iz prve ruke izveštaj o herojskom povlačenju Srba pred nemačkim osvajačima, međutim, Petronijević je bio fokusiran na izlaganje svoje doktrine o konačnosti broja tačaka u prostoru, teoriji koju je razvijao koristeći se razmatranjima izvedenim iz teorije brojeva.
Rasel navodi da, uprkos svim njegovim naporima, nije mogao od Petronijevića da dobije više informacija o "tako trivijalnoj" temi kao što je Veliki rat. Izrazio je divljenje prema Petronijevićevoj sposobnosti da intelektualno odvoji sebe od teškoća svog telesnog postojanja, smatrajući da bi mu u tome malo ko od drevnih stoika mogao parirati.
Ova anegdota o susretu između Petronijevića i Rasela ističe Petronijevićevu duboku posvećenost filozofiji i njegovu sposobnost da ostane posvećen intelektualnim interesovanjima čak i u vremenu opšteg haosa i patnje koje je donosio rat.
Nažalost, Branislav Petronijević je preminuo uglavnom zaboravljen, kao relikt međuratnih vremena, u 78. godini života. Danas se, sedam decenija kasnije, prisećamo njegovog neizbrisivog doprinosa filozofiji i nauci, slaveći život i delo ovog izuzetnog uma.
Bonus video
Pratite sve vesti iz Srbije i sveta na našem Telegram kanalu.
Instalirajte našu iOS ili android aplikaciju – 24sedam Vest koja vredi
Komentari