Treća Republika Dubrovnik: Obnovili dubrovačku nezavisnost na nekoliko meseci, pa morali da napuste rodni grad
Ideja autonomaškog pokreta bila je odvajanje bivše Opštine Dubrovnik od Hrvatske, međunarodna zaštita i priznanje države, kao i ulazak u neku novu Jugoslaviju
Na današnji dan 1991. godine proglašena je treća Dubrovačka republika. Republika Dubrovnik, kako joj je bio zvanični naziv, bila je kratkotrajna samoproglašena država koju je u Cavtatu proglasila grupa dubrovačkih separatista okupljena oko Pokreta za Dubrovačku republiku na čelu sa javnim tužiocem iz ovog grada Aleksandarom Acom Apoloniom.
Ova samoproglašena država je istakla pretenzije na teritoriju nekadašnje Dubrovačke republike koja se protezala od Neuma do Prevlake, a bila bi u sastavu neke nove Jugoslavije. Država je faktički prestala da postoji posle povlačenja JNA sa dubrovačkog ratišta 4. maja 1992. godine.
Dolazak na vlast HDZ i osnivanje paravojnih formacija
Početkom devedesetih godina prošlog veka, sa uvođenjem višestranačkog parlamentarizma na prostoru Jugoslavije, u Dubrovniku se formiraju nove političke partije. Njihova ideologija je bila raznolika, od proustaškog HDZ-a Franje Tuđmana, koji sa simpatijama gleda na ustaške zločince i NDH, do autonomaških i separatističkih ideja Pokreta za Dubrovačku republiku, koji oživljava ideje o Dubrovačkoj republici koja bi ličila na današnji Monako, San Marino ili Hongkong.
Na prvim održanim izborima u aprilu 1990. godine, stranka HDZ neregularno osvaja 39 odsto glasova u Dubrovniku, ali zbog komplikovane i sumnjive izborne procedure, u Sabor Hrvatske šalje tri od četiri moguća zastupnika iz ovog grada.
Pročitajte još:
Nove vlasti do decembra 1990. menjaju ustav, ime i simbole države, a do januara 1991. uspevaju da nezakonito naoružaju i dobar deo svoga članstva. Već do maja 1991. vlasti su protivzakonito formirale paravojni Zbor narodne garde (ZNG), koji je sačinjavalo 100.000 hrvatskih ekstremista.
Veoma brzo posle toga došlo je i do sukoba između regularne JNA i hrvatskih separatista. Kako Dubrovnik pre rata nije imao vojnih objekata, ZNG je za ove potrebe koristio neke dubrovačke hotele. Od 12. septembra 1991. hrvatske snage pokreću organizovane napade na JNA na prostoru cele Hrvatske, a pripadnici ZNG napadaju JNA i u Bosni i Hercegovini.
Wikipedia
Posle ovih napada JNA pokreće protivofanzivu iz Trebinja i Crne Gore. Za nekoliko sledećih dana JNA zauzima Čilipe i Cavtat, a 24. oktobra izvršen je pomorski desant na Kupare. Mesec dana posle toga, zauzima i Mokošicu, predgrađe Dubrovnika.
Ideja Dubrovačke republike postojala vekovima
Ideja o obnavljanju Dubrovačke republike, od njenog gašenja, praktično nikad nije zamrla. Ona je s vremenom samo menjala formu svog delovanja kroz kulturne, političke, autonomaške i na kraju separatističke ideje. Tako se tokom austrijske vladavine, u znak otpora tuđinskoj vlasti, javljaju kulturološki pokreti Dubrovčana, vidljivi kroz delovanje najpre ilirskog, a onda i srpskog katoličkog pokreta. Iz ovih pokreta se rađa i prva narodna partija — Srpska narodna stranka, koja će dugo vladati gradom.
Wikipedia
Tokom jugoslovenskog perioda, Dubrovnik je važio za najekskluzivnije turističko odredište ove države, ali tokom ovog perioda gradu i opštini je promenjena demografska slika. Dva ključna razloga ovog procesa su bila: masovna kolonizacija Dubrovnika od strane katoličkih Hrvata i pogrešna politika, najpre Kraljevine (o zabrani nacionalnog izjašnjavanja), a zatim komunista (o kroatizaciji svih dubrovačkih katolika).
Već krajem osamdesetih u celoj Jugoslaviji, pa i u Dubrovniku, javljaju se izraženiji zahtevi za slobodu govora. Ova sloboda će doprineti da se konačno javno počne raspravljati o svim zataškanim ustaškim zločinima, demografskim i nacionalnim promenama, o sukobu starosedelaca i kolonista, o nacionalnojj i etničkoj pripadnosti Dubrovčana, o položaju Dubrovnika unutar Hrvatske i Jugoslavije.
Proglašenje Republike
Početkom devedesetih godina u Dubrovniku ponovo oživljavaju autonomaške, pa i separatističke ideje o Dubrovačkoj republici. Sledbenici ovih ideja odbacuju nametnutu hrvatsku nacionalnu ideologiju i sebe vide kao jugoslovenske ili dubrovačke rodoljube. Nekoliko ovakvih udruženja, političkih ili kulturnih pokreta građana, početkom 1991. okuplja se oko Pokreta za Dubrovačku republiku, koji sve jasnije iznosi svoj zahtev za političku autonomiju Dubrovnika.
Wikipedia
Sukob hrvatskih separatista i jugoslovenskih federalista, autonomaši su shvatili kao dobru priliku da obnove svoju republiku, koja bi kasnije mogla pristupiti nekoj novoj Jugoslaviji.
Prvi premijer treće Dubrovačke republike
Aleksandar Aco Apolonio je bio advokat, okružni tužilac u Dubrovniku i vođa Pokreta za Dubrovačku republiku, kao i prvi i jedini premijer samoproglašene treće Dubrovačke republike. Deklarisao se kao Srbin katoličke veroispovesti i jugoslovenski rodoljub.
Rođen je 11. novembra 1916. godine u Kamenarima kraj Herceg Novog. Otac mu je bio Virgilio, Istranin iz Pirana, a majka Marica rođena Šuković iz Dubrovnika.
Wikipedia
Apolonio je od pedesetih bio okružni tužilac u Dubrovniku. Početkom devedesetih postaje vođa autonomaškog pokreta u ovom gradu, zbog čega biva osuđen na 12 godina zatvora. Tada se sklanja u prigradsko mesto Cavtat, gde nastavlja sa svojim autonomaškim aktivnostima.
Posle povlačenja JNA sa dubrovačkog ratišta, Apolonio odlazi u Beograd. Kao i drugi zagovornici obnavljanja Dubrovačke republike, on se osećao razočaranim zbog ovog povlačenja, zbog čega napušta aktivni politički rad i ostatak života provodi penzionerski u krugu porodice. U Hrvatskoj je, i posle odlaska iz Dubrovnika, često bio meta medijskog blaćenja.
Apolonio je preminuo u Beogradu 2001. godine. Sahranjen je u svom rodnom mestu.
Dubrovačka republika proglašena je 24. novembra 1991. u Cavtatu, na skupu u hotelu “Kroacija”. Na ovom skupu uspostavljeno je Malo veće Dubrovačke republike, kao organ vlasti Republike. Veće je imalo 12 članova, među kojima su bili Aleksandar Apolonio, Ivo Lang, Miro Bratoš, Mirko Vujačić, Blažo Zlopaša i Uglješa Jović. Skupu je prisustvovao veći broj građana iz Dubrovnika, Cavtata, Konavala, Mlina i Kupara.
- Mi uživamo ovde slobodu. Jugoslovenska narodna armija nikada nije bila okupatorska sila, kako fašističke i ustaške vlasti pokušavaju da je ocrne. Ona nam ovde garantuje slobodan život i uslove da vlastitim naporima popravljamo ono što je ratom porušeno. Ideja za formiranje Republike Dubrovnik živi odavno, ali nije smela da se slobodno izražava. Ona traži jedno sasvim drugo uređenje od onoga koje su Dubrovčani imali od 1944, a pogotovo od ovoga u poslednjim godinama. Više se nećemo naći u situaciji da nam uvoze ratove, da nam uvoze horde, da nam uvoze mržnju. Došlo je vreme da podignemo glave, da kažemo da dubrovački kraj i grad pripadaju Dubrovniku – rekao je tada novoizabrani premijer samoproglašene republike Aleksandar Aco Apolonio.
Wikipedia
Ideja autonomaškog pokreta bila je odvajanje bivše Opštine Dubrovnik, a sada Dubrovačke republike, od Hrvatske, međunarodna zaštita i međunarodno priznanje države. Posle toga je bio predviđen njen ulazak u sastav neke nove, buduće jugoslovenske federacije sa drugim republikama bivše SFRJ koje to žele. Pored toga, bilo je i ideja o formiranju prve bescarinske zone u južnoj Evropi.
Na veliku žalost dubrovačkih autonomaša, očekivana podrška drugih federalnih jedinica bivše Jugoslavije, pa čak i Srbije, izostala je. Srpska vlada nikad nije davala nikakve izjave u prilog vlasti samoproglašene republike, niti je uključivala Dubrovačku republiku u svoje političke diskusije. Jedina otvorena podrška vlastima Republike stigla je od Srpske radikalne stranke i njenog lidera Vojislava Šešelja, kao i od lidera Srba u Bosni i Hercegovini Radovana Karadžića.
Wikipedia
U realnosti, delovanje Malog veća na prostoru teritorija pod kontrolom JNA bilo je samo simbolično, jer je stvarna policijska i sudska vlast bila u rukama jugoslovenske vojske. Ipak, značaj ovih vlasti ležao je u njihovom pokušaju normalizacije civilnog života na ovim teritorijama.
Pad Republike i izgnanstvo
Na inicijativu Nemačke, evropske zemlje priznaju Hrvatsku i Sloveniju 15. januara 1992. godine, a početkom aprila, JNA započinje povlačenje svih svojih jedinica sa dubrovačkog ratišta.
Povlačenjem jugoslovenske vojske sa ovog područja, u strahu od hrvatskog revanšizma, autonomaši odlučuju da raspuste Malo veće i da zajedno sa vojskom privremeno napuste Dubrovačku regiju. Ovim činom, samoproglašena republika se faktički ugasila.
Wikipedia
Zajedno sa vojskom iz ovog područja se povlači nekoliko hiljada civila, mahom simpatizera Republike, dok unutar opštine i u ostatku Hrvatske biva rasejano dodatnih 25.000 Dubrovčana.
Posle kraha Republike, plašeći se odmazde, veći deo njenih simpatizera nikada se nije vratio na to područje. Vođa autonomaškog pokreta i prvi premijer Republike Aleksandar Aco Apolonio izbegao je u Beograd, gde je živeo sve do smrti. Zbog svojih političkih stavova o autonomiji Apolonio je u Hrvatskoj već početkom devedesetih osuđen na čak 12 godina zatvora, što je očigledno trebalo da bude primer za druge sledbenike sličnih ideja. Zbog proglašenja Republike, Apolonio, Ivo Lang i drugi su dodatno proganjani i osuđivanji, a njihovo blaćene čak i u javnim medijima nastavljeno je i kasnije.
BONUS VIDEO
Pratite sve vesti iz Srbije i sveta na našem Telegram kanalu.
Instalirajte našu iOS ili android aplikaciju – 24sedam Vest koja vredi
Komentari