Dražin "najbolji momak": Jovan Derok simbol borbe JVuO i protiv nacističkih okupatora i protiv komunista (FOTO/VIDEO)

Na Bogojavljenje 1942. godine, posmrtni ostaci junaka Ravnogorskog pokreta i srpskog ustanka protiv Nemaca Jovana Deroka svečano su sahranjeni na Ljubiću, neposredno pored spomenika Tanasku Rajiću. 

Potomak mletačkih trgovaca, po ocu unuk profesora na beogradskom Liceju, a po majci unuk predsednika srpske vlade, Jovan se rodio 1912. u Krezou u Francuskoj.

Iz Niže škole Vojne akademije izišao je 1931, u činu artiljerijskog potporučnika. 

Prelomna godina u njegovoj karijeri i privatnom životu bila je 1940. – tada se oženio, bio je odlikovan i unapređen, a onda i napisao izuzetno važnu knjigu o Topličkom ustanku i važnosti gerile u otporu u Srbiji.

Od otpora Nemcima do građanskog rata kapetan Derok uvek je stajao u prvim redovima, zbog čega će oko njegovog imena ubrzo nastati legenda.

U Aprilskom ratu 1941. uspeo je da sa dobrovoljcima svoje jedinice spase deo artiljerije i nastavio da se bori u četničkim jedinicama Jugoslovenske vojske.

U prvim četničko-partizanskim akcijama u Zapadnoj Srbiji, Jovan Derok je učestvovao u oslobađanju Čačka, zajedno sa Jeličkim partizanskim odredom. U oslobođenom gradu zaplenjena je baterija od četiri nemačka topa kalibra 75 milimetara tipa „šnajder“. Plen je podeljen na ravne časti, dva topa su uzeli partizani, a dva su predata kapetanu Deroku, koji ih je uvrstio u svoju jedinicu. Tako je Derok postao komandant prve artiljerijske jedinice četničkih snaga u Zapadnoj Srbiji.

Pored svojih brojnih vojničkih sposobnosti, Derek je posedovao i velike sposobnosti za pregovaranje, pa je učestvovao u pregovorima između Tita i Draže Mihailovića.

Najdramatičniji događaj u Kraljevu bilo je masovno streljanje stanovnika koje su izveli Nemci u periodu između 15. i 20 oktobra, kao meru odmazde za napade na grad.

Wikipedia

 

Nemci su 21. oktobra izvršili snažan napad na partizanske i četničke jedinice koje su opsedale grad iz pravca Čačka.

Neuspeh opsade Kraljeva bio je praćen i početkom građanskog rata između partizana i četnika. Posle četničkog napada na Užice 2. novembra 1941. godine (Bitka na Trešnjici), Derok je poseo nove položaje. Po otpočinjanju prvih ozbiljnijih borbi između četnika i partizana, kapetan Derok je predstavljao četničku delegaciju na pregovorima o prestanku sukoba.

Prvi sastanak je održan u selu Drakčići blizu Kraljeva. Na tom sastanku se pored Deroka pojavio i major Đurić sa četničke i Sredoje Urošević sa partizanske strane. Međutim, pregovori su završeni bez rezultata. Za vreme pregovora, Derok je naredio da se uhapsi partizanska delegacija kao odgovor na napad partizana na četnički štab u Čačku. Posle mučnih pregovora, Derok je ipak oslobodio delegaciju, ali su partizani tada već opkoljavali selo.

Tako je došlo do oružanog obračuna. Tada je Derok poseo sa topovima novi položaj na Ljubiću u nameri da izvrši bombardovanje Čačka koji su tada držali partizani. Partizanska izvidnica otkrila je Derokov položaj na Ljubiću, pa je kao preventiva upućen Jelički partizanski odred da osujeti Deroka. Do borbe je došlo u popodnevnim časovima 6. novembra 1941. na Ljubiću. Partizani su gledali da unište dva topa kojima je Derok raspolagao.

Derok je zauzeo položaje na brdašcu pored jednog potoka sa kojeg je imao dobar uvid u situaciju na terenu. Međutim, u pokušaju da odbije partizansku kolonu koja je napredovala uz brdo, poginuo je pored svojih topova kada ga je puščano zrno pogodilo u glavu. Posle toga, partizani su preoteli dva topa i uvrstili ih u sastav svojih jedinica.

Po drugoj verziji, Derok je bio lakše ranjen, pa je sišao do potoka da previje ranu. Tu ga je pronašao jedan partizanski vod i streljao na licu mesta. Kapetan Jovan Derok ubijen je 7. novembra 1941. godine, po podacima iz crkvene matične knjige Preljina. Njega je nakon ranjavanja i zarobljavanja ubio sa više uboda nožem 16-godišnji partizan Milutin Milošević.

Na Bogojavljenje 1942. godine četnici su Jovana Deroka svečano sahranili na Ljubiću, neposredno pored spomenika Tanasku Rajiću, na čiju odbranu topova, mada ne od okupatora, i njegova smrt podseća.

Nakon oslobođenja od okupatora 1945. godine i dolaska novih vlasti, grobno mesto je prekopano, a njegovi posmrtni ostaci su prebačeni ili bačeni na do danas nepoznatu lokaciju.

Ravnogorske komandne strukture do kraja su sačuvale uspomenu na svog tragično nastradalog oficira, ukazujući mu u više navrata priznanja za ratne zasluge: ukazom Vrhovne komande JVuO u junu 1942. posthumno je odlikovan Ordenom Karađorđeve zvezde sa mačevima IV stepena, krajem 1943. jedna leteća brigada Drugog ravnogorskog korpusa dobila je ime po njemu, a u proleće 1944. uvršten je u spisak palih starešina JVuO iz Jugoslavije koje je nedeljom i praznicima trebalo pominjati na službi u crkvama.

Wikipedia

 

I odlikovanje i mesto u pomeniku Jovana Deroka nalazilo se neposredno uz ime poručnika Sime Uzelca, njegovog saborca koji je tri nedelje ranije poginuo u sukobima sa Nemcima kod Kraljeva. Time je stvoren svojevrstan ratni „dvojac“, koji je simbolizovao paralelnu borbu JVuO na dva fronta: protiv okupatora i protiv komunista.

Bonus video

Pratite sve vesti iz Srbije i sveta na našem Telegram kanalu.

Instalirajte našu iOS ili android aplikaciju – 24sedam Vest koja vredi