Masakr u Kraljevu: Nemci streljali 100 za jednog, nisu imali milosti ni prema deci

Na današnji dan počeo je jedan od najmonstruoznijih zločina na teritoriji okupirane Srbije tokom Drugog svetskog rata u kojem su nemački okupatori streljali srpske civile.

Posle Aprilskog rata koji se završio porazom i razbijanjem Kraljevine Jugoslavije, na ovim prostorima su organizovane dve ustaničke vojske – Jugoslovenska vojska u otadžbini na čelu sa pukovnikom Dragoljubom Mihailovićem i partizanska koju je vodila Komunistička partija Jugoslavije.

Srbija je ubrzo bila u plamenu. Ređale su se diverzije i napadi na okupatora. Nemci su, s druge strane, želeli mir kako ne bi morali da drže veliki broj vojnika na ovim prostorima u trenutku kada se bore protiv SSSR-a i zapadnih saveznika. Zato Adolf Hitler 16. septembra izdaje naređenje vojnom zapovedniku Jugoistoka Vilhelmu Listu da se najoštrijim merama za duže vreme uspostavi poredak.

Franc Beme/Wikipedia

Načelnik Vrhovne komande Nemačkih oružanih snaga Vilhelm Kajtel istog dana prosleđuje naređenje da se kao odmazda za život jednog nemačkog vojnika mora sprovesti smrtna kazna nad 50-100 komunista.

Četiri dana kasnije, opunomoćeni vojnoupravni komandant Srbije general Franc Fridrih Beme piše svojim trupama:

- Vaš je zadatak da prokrstarite zemljom u kojoj je 1914. potocima lila nemačka krv usled podmuklosti Srba, muškaraca i žena. Vi ste osvetnici tih mrtvih. Za celu Srbiju ima se stvoriti zastrašujući primer koji mora pogoditi celokupno stanovništvo.

Ustanak i odmazda

Za to vreme, sabotaže od strane ustanika u okolini Kraljeva, o čemu svedoče brojni telegrami nemačkoj upravnoj vlasti, prerasle su u stvaranje ustaničkog obruča oko grada u kome su bile stacionirane nemačke snage. Partizansko-četnička blokada, u kojoj su ustanici do 4. oktobra zauzeli vojne položaje na svim prilazima gradu, koordinirana je iz zajedničkog štaba u Drakčićima.

Wikipedia

Protivmera Vermahta bila je da od 4. oktobra, kada su zatvorili radnike i službenike Fabrike aviona, sprovedu hapšenja civilnog stanovništva. Radnici i službenici onovremenih fabrika, železničari, racijom pokupljeni građani, postali su taoci u „sabirnom logoru", lokomotivskoj hali u krugu Železničke radionice, mestu koje su savremenici po skladištima vojnog materijala jugoslovenske vojske nazivali - lagerom.

Budući da je u četničko-partizanskim napadima poginulo 14 a ranjeno 10 pripadnika 717. posadne divizije Vermahta, Nemci počinju pripreme za doslednu primenu naređenja po prethodno iznetom ključu: 50 za ranjenog nemačkog vojnika, 100 za ubijenog. Zbog novih nemačkih gubitaka, u međuvremenu se broj za streljanje podiže.

Streljali iz mitraljeskih gnezda

Dana 15. oktobra se uvodi vanredno stanje sa prekim sudom i odmah počinje streljanje u režiji 749. pešadijskog puka (kojim je komandovao major Oto Deš), pri 717. posadnoj diviziji. Streljanja su okončana 20. oktobra, a vršena su iz mitraljeskih gnezda.

Wikipedia

Pomenuti 749. pešadijski puk, s dve trećine popunjen Austrijancima, istovremeno sa ovim u Kraljevu izvršio je i pokolj u Kragujevcu, koji je daleko čuveniji, iako je odnos žrtava i u jednom i drugom gradu bio približno isti.

Iza masovnog zločina, čitav prostor lagera zasut je krečom. Mnoge porodice izgubile su više svojih članova u oktobarskom streljanju.

Večna opomena budućim generacijama

Broj stradalih nikada nije tačno utvrđen, ali se sa velikom sigurnošću može reći da je u Kragujevcu streljano oko 3.000, a u Kraljevu barem 2.198 ljudi. Posle rata se u javnosti baratalo brojkama od 7.000 i 6.000 ubijenih, međutim, ti brojevi najverovatnije nisu tačni.

Ipak, to nikako ne umanjuje monstruoznost okupatorskog zločina. Više od polovine ukupnog broja kraljevačkih žrtava činili su radnici Fabrike aviona i železničari, ali se na žalobnom spisku nalaze i učitelji, profesori, sveštenici, sudije, berberi, seljaci, zidari, domaćice, nadzornici, poštanski službenici, žandarmi, barem 102 osobe mlađe od 18 godina, čak i bolesnici iz kraljevačke bolnice.

Wikipedia

Žrtve u Kraljevu su u orgromnoj većini bile pravoslavne veroispovesti, ali je bilo i 73 katolika, od kojih su većinu činili Slovenci.

Danas u Kraljevu i Kragujevcu postoje spomen-obeležja kao večna opomena budućim pokolenjima šta može da im se desi ukoliko dozvole da žive u okupiranoj zemlji, bez suvereniteta i sa okupatorskom vlasti. Hiljade ubijenih Srba svojom žrtvom i danas poručuju svojim potomcima da nikada više ne dozvole da Srbija bude pokorena.

BONUS VIDEO:

Pratite sve vesti iz Srbije i sveta na našem Telegram kanalu.

Instalirajte našu iOS ili android aplikaciju – 24sedam Vest koja vredi