Smrt „nevidljivog“ kalifa: Ko je bio vođa Islamske države Abu Bakr al Bagdadi

Prošlo je tačno godinu dana od kada je lider Islamske države Abu Bakr al Bagdadi poginuo na severozapadu Sirije, u provinciji Idlib, tokom napada ratne avijacije SAD, kada je detonirao prsluk sa eksplozivom. Zbog veštog skrivanja zvali su ga i “nevidljivi kalif”. Al Bagdadi postao je globalno poznat pošto je jula 2014. godine, u džamiji Al Nuri, u Mosulu, proglasio stvaranje kalifata, a njegova pojava izazivala je mnogo kontroverzi, ne samo zbog liderstva u toj terorističkoj organizaciji, već i zbog njegove navodne povezanosti sa prorokom Muhamedom. Naime, zbog svog drugog prezimena El Kurejši, grupa je jasno stavljala do znanja da potiče iz plemena Kurejši pomenutog proroka.

Nagrada 10 miliona dolara

Dana 4. oktobra 2011, Stejt department Sjedinjenih Država je ime Al Bagdadija stavio na spisak globalnih terorista i objavio nagradu do 10 miliona dolara za informaciju koja bi dovela do njega. Jedino je za Ajmana el Zavahirija, vođu globalne Al Kaide, obećana veća nagrada (25 miliona).

Abu Bakr rođen je u Iraku, a bio je svešteno lice u džamiji imama Ahmada ibn Hanbala u Samari u vreme američke invazije na Irak. Završio je master i doktorske islamske studije na Univerzitetu islamskih nauka u bagdadskom predgrađu Azamija. Nakon rata, on uzima direktno učešće u osnivanju militantne grupe “Vojska sunitskog naroda i zajednice”, u kojoj je služio kao vođa šerijatskog komiteta. Al Bagdadi i njegova grupa su se 2006. pridružili Mudžahedinskom šura savetu (MSC) , u kome je takođe služio kao deo šerijatskog komiteta. Nakon što je MSC preimenovan u Islamska država Iraka (IDI), 2006, Al Bagdadi je postao generalni supervizor šerijatskog komiteta i član višeg konsultativnog saveta.

Sudeći po podacima Ministarstva odbrane SAD, Al Bagdadi je držan u američkom vojnom kampu Buka, od februara do decembra 2004, kada je pušten. Odbor koji je odlučivao o njegovom puštanju je predložio njegovo “bezuslovno oslobađanje” i ne postoje podaci da je bio zatvaran u nekom drugom periodu.

Islamska država Iraka

Kada su vođa IDI i njegov zamenik nastradali 2010. godine u američkoj raciji, Abu Bakr al Bagdadi je proglašen naslednikom vođe Islamske države Iraka.

Nasledio je organizaciju za koju su američki komandanti smatrali da je na rubu strateškog poraza. Međutim, uz pomoć nekoliko vojnih i obaveštajnih oficira iz doba Sadama, među kojima su bili i bivši zatvorenici iz logora Buka, Al Bagdadi je postepeno obnovio Islamsku državu Iraka.

Početkom 2013. godine, grupa je u Iraku izvodila desetine napada svakog meseca. Bagdadijeva grupa se pridružila i pobuni protiv predsednika Sirije Bašara al Asada, šaljući ekstremiste poreklom iz Sirije u zemlju da bi osnovali Al Nusra front, kao ćeliju Al Kaide u zemlji. U Siriji su pronašli sigurno utočište i lak pristup oružju.

U aprilu 2013. godine, Bagdadi je najavio spajanje snaga u Iraku i Siriji i stvaranje “Islamske države u Iraku i Levantu”. Vođe Al Nusre i Al Kaide su odbacile taj poziv, ali su se borci odani Bagdadiju odvojili od Al Nusre i omogućili da Islamska država ostane u Siriji.

Krajem te godine, Islamska država se ponovo usredsredila na Irak i iskoristila politički ćorsokak u koji je zapala šiitska vlada i manjinska sunitska arapska zajednica. Uz pomoć plemenskih vođa i bivših lojalista Sadama Huseina, borci Islamske države su osvojili Faludžu.

U junu 2014, nekoliko stotina militanata ISIS-a je osvojilo Mosul, grad na severu Iraka, potisnuvši iračku vojsku. Napredovali su na jugu ka Bagdadu, masakrirajući protivnike i preteći da će iskoreniti brojne etničke i verske manjine u zemlji.

Stvaranje kalifata

Krajem juna 2014, pošto su učvrstile kontrolu u više desetina iračkih gradova, Islamska država je proglasila stvaranje “kalifata” – države kojom upravlja kalif u skladu sa šerijatom. Kalifat je nazvan Islamska država. Bagdadi se proglasio “kalifom Ibrahimom” i zahtevao odanost muslimana širom sveta.

Vojnici Sjedinjenih Država su ubrzo krenuli u niz vazdušnih napada protiv džihadista u Iraku. U septembru 2014. godine, počeli su i vazdušni napadi u Siriji, nakon što su pripadnici Islamske države odrubili glave nekolicini talaca sa Zapada.

Poziv muslimanima na verski rat

U video poruci objavljenoj po samoproglašenju Islamske države, Bagdadi se prvi put pojavio pred kamerama u javnosti i održao molitvu u kojoj je citirao, prema rečima stručnjaka, poruke i govore kalifa koji su vladali u prvim vekovima islama. Pozvao je muslimane iz celog sveta da dođu na teritoriju pod kontrolom Islamske države da bi se pridružili verskom ratu protiv nevernika. Desetine hiljada je odgovorilo na poziv.

Direktan sukob sa koalicijom koju predvode SAD, mnogi pripadnici Islamske države doživljavali su sukobom muslimana i njihovih neprijatelja koji je opisan u islamskim apokaliptičkim proročanstvima.

Po napredovanju boraca Islamske države u oblasti pod kontrolom iračke kurdske manjine i ubijanja ili zarobljavanja hiljada pripadnika verske grupe Jazida, međunarodna koalicija predvođena Sjedinjenim Državama pokrenula je vazdušne napade na džihadiste u Iraku. U septembru je koalicija pokrenula i vazdušne napade na Siriju, nakon što su pripadnici Islamske države odrubili glave nekolicini talaca državljana zapadnih zemalja.

Islamska država je pozdravila direktan sukob sa koalicijom, smatrajući je prethodnicom konačnog sukoba između muslimana i njihovih neprijatelja opisanih u apokaliptičnim islamskim proročanstvima.

Ali tokom narednih pet godina, džihadistička grupa postepeno je proterana sa teritorije koju je kontrolisala zajedničkim naporima najrazličitijih saveznika.

U ratu koji je usledio, hiljade ljudi su izgubile život u Iraku i Siriji, milioni su izbegli iz domova a čitave oblasti su uništene.

Tokom borbi svih tih godina, pitanje da li je Bagdadi živ ili mrtav bilo je bez odgovora i samo unosilo dodatnu zbrku.

U junu 2017. godine, dok su se iračke snage bezbednosti borile protiv poslednjih preostalih militanata Islamske države u Mosulu, ruski zvaničnici su rekli da je “velika verovatnoća” da je Bagdadi ubijen tokom ruskog vazdušnog napada na periferiju sirijskog grada Raka na severu, de fakto glavnom uporištu Islamske države.

Međutim, u septembru iste godine, Islamska država je objavila Bagdadijevu audio poruku u kojoj poziva sledbenike da upere “plamen rata prema neprijateljima”.

Takve opomene nisu bile dovoljne da spreče pripadnike Sirijskih demokratskih snaga (SDF) da osvoje Raku, a njihove pristalice zauzele su slabo naseljena pustinjska područja.

Bagdadi je objavio sledeću audio poruku tek u avgustu 2018. On je pozvao sledbenike u Siriji da „istraju” bez obzira na poraze na bojnom polju.

Bitka za istrebljenje

Iako je sirijska vojska osvojila skoro sve teritorije pod kontrolom ISIL-a, Smatralo se da još uvek ima hiljade naoružanih pristalica u regionu i da mnogi deluju u uspavanim ćelijama. U Iraku su već izvodili napade kako bi podrili vlast i stvorili atmosferu bezakonja i tako sabotirali pomirenje i obnovu.

U aprilu 2019, Bagdadi se pojavio u video snimku prvi put nakon gotovo pet godina. Ali umesto da govori iz džamije u Mosulu, ovaj put je sedeo prekrštenih nogu na podu, sa puškom pored sebe.

Priznao je gubitke i rekao da Islamska država sada vodi “bitku za uništenje”. On je pozvao pristalice da krenu u napade čiji je cilj trebalo da bude iscrpljivanje ljudskih, vojnih, ekonomskih i logističkih sredstava neprijatelja.

U septembru je objavljena nova poruka u kojoj Bagdadi navodno govori da su u toku “svakodnevne operacije” na “različitim frontovima”.

Sledećeg meseca, Turska je pokrenula vojnu ofanzivu protiv Sirijskog demokratskog fronta na severoistoku Sirije, a Tramp je odlučio da povuče američke trupe iz regiona. Mnogi su upozorili da bi pripadnici Islamske države mogli da iskoriste bezbednosni vakum i pokušaju da povrate moć.

U jutarnjim satima 23. oktobra, američki specijalci izvršili su napad u blizini sela Bariša, u severozapadnoj sirijskoj provinciji Idlib, poslednjem uporištu protivnika predsednika Asada. Meta napada je bio Bagdadi, uprkos tome što je područje udaljeno stotine kilometara od mesta gde se verovalo da se skriva.

Tramp je kasnije rekao novinarima da se tokom akcije Bagdadi povukao u tunel sa troje dece i da je detonirao prsluk sa eksplozivom. Sa Bagdadijem su poginule još tri osobe. Telo vođe Islamske države je bilo razneto zbog eksplozije, ali su testiranja potvrdila da se radi o njemu.

Pratite sve vesti iz Srbije i sveta na našem Telegram kanalu.

Instalirajte našu iOS ili android aplikaciju – 24sedam Vest koja vredi