Svetomir Nikolajević: Zašto je zapostavljen Srbin bez mane?

Portal 24sedam oživljava lik i delo velikog srpskog prosvetitelja Svetomira Nikolajevića, čoveka koji je dao veliki doprinos razvoju moderne srpske države.

O ovoj izuzetnoj, ali zaboravljenoj ličnosti, razgovaramo sa istoričarem Filipom Trajkovićem, koji je svojevremeno, izložbom “Svetomir Nikolajević – od zaborava ka svetlu”, želeo da ukaže na jednu zapostavljenu, a izuzetno bogatu biografiju.

– Svetomir Nikolajević veliko je ime u srpskom narodu druge polovine XIX i početkom XX veka. Bio je to čovek nesvakidašnje učenosti, snage da na svojim plećima ponese različite državne i državničke obaveze, ali i uma oplemenjenog humanitetom.

Istorija nas uči da su svi veliki ljudi tog vremena svoje obrazovanje sticali na zapadu.

– Potekaviši iz jednog malog sela nedaleko od Uba, po imenu Raduša, a poreklom iz Osata u Hercegovini, uspeo je da svojim zalaganjem, radom, vrednoćom i trudom postane jedan od najškolovanijih ljudi svog doba, pravi evropski i svetski čovek, poliglota sedam jezika, među kojima su i starogrčki i latinski. Kao deo istorije građanske Srbije, bio je jedan od onih Srba koji su stvarali modernu Srbiju po uzoru na prosvećene narode Evrope, a te ideje doneo je u svoj zavičaj školujući se u Cirihu, Bernu, Berlinu, Briselu, Parizu i Londonu, želeći da pomogne svom narodu koga je toliko voleo.

Svetomir Nikolajević bio je svestrana ličnost. Po profesiji, kniževnik, naučnik, putopisac, književni kritičar i profesor književnosti, ali se tokom života bavio i političkim, humanitarnim i opštedruštvenim radom.

– Sem što je bio profesor na beogradskoj Velikoj školi, dva puta je bio njen rektor. Bio je član Srpske kraljevske akademije (preteče SANU-a), i Državnog saveta (kao lični prijatelj kraljeva Milana i Aleksandra Obrenovića), ministar unutrašnjih poslova u Vladi Kraljevine Srbije i njen premijer, predsednik Narodne skupštine Kraljevine Srbije, gradonačelnik Beograda. Ostao je upamćen kao osnivač Radikalne stranke (sa Nikolom Pašićem), društava „Sveti Sava“ i „Kralj Dečanski“ (koja deluju i danas u Srbiji) i slobodnozidarskih loža „Pobratim“, „Nemanja“ i „Hrvatska vila“. Kao njihov član, doprineo je razvoju Zadužbine Nikole Čupića, Glavnog prosvetnog saveta, Srpskog arheološkog društva, Građanske kasine, Crvenog krsta Srbije, Kolarčeve zadužbine i Srpske književne zadruge, navodi Trajković.

Svetomir Nikolajevic bio je deo ondasnje srpske intelektualne i političke elite, što sačuvana dokumenta i dokazuju.

– Bio je jedan od retkih ljudi u Srbiji tog vremena koji su tečno govorili engleski jezik. Njegova kuća, koja danas ne postoji, a nalazila se u Višnjićevoj ulici, bila je centar okupljanja srpskih književnika tog vremena. Sačuvana je njegova obimna prepiska sa mnogim istaknutim ličnostima, kao što su: Aleksa Šantić, Simo Matavulj, Milovan Glišić, Branislav Nušić, Đura Jakšić, Vojislav Ilić, Mokranjac, Đorđe Vajfert, Slobodan Jovanović, Milutin Garašanin, ali i sa krunisanim glavama, poput kralja Milana Obrenovića, kralja Aleksandra Obrenovića, kraljice Natalije Obrenović i kralja Nikole Petrovića Njegoša, kaže nam sagovornik.

Kao pokušaj da se otrgne od zaborava,u Beogradu je 2017. godine objavljena knjiga „Svetomir Nikolajević – život i delo“ prof. dr Vojkana Stanića, a 2019. godine u Pedagoškom muzeju organizovana je izložba koju prati katalog pod nazivom „Svetomir Nikolajević – od zaborava ka svetlu“autora Filipa Trajkovića, kustosa tog muzeja.

I pored svega što je učinio za srpski narod i državu, Svetomir Nikolajević ne zauzima mesto u srpskoj istoriji koje mu pripada.

– Svetomir Nikolajević je danas gotovo zaboravljena ličnost, uprkos tome što u Beogradu, na Zvezdari, postoji ulica koja nosi njegovo ime, što se osnovna škola u rodnoj mu Raduši, zove po njemu i što se u zgradi SANU-a nalaze njegova bista i portret.

Veoma značajni, a manje poznati detalji iz života ovog velikana, ukazuju na veliki međunaodni ugled koji je uživao, ali i otkrivaju veliki patriotizam koji je gajio prema svom narodu.

– Malo je poznato da je on zamalo bio prvi srpski nobelovac – 46 godina pre Iva Andrića (nominovan je za Nobelovu nagradu za mir 1915. godine), kao i da je odbio da bude upravnik okupirane Srbije tokom Prvog svetskog rata, što su mu nudili Nemci, zaključuje istoričar Filip Trajković.

Uspomenu na njega danas čuvaju njegovi potomci, koji žive u Beogradu, Raduši i Beču.

Svetomir Nikolajević počiva na Novom groblju u Beogradu.

Pročitajte još:

Do dan danas joj nisu oprostili što je dirnula u balkansku svetinju

Bitka koje nema u udžbenicima istorije, a spasla je armiju vojvode Živojina Mišića

Pratite sve vesti iz Srbije i sveta na našem Telegram kanalu.

Instalirajte našu iOS ili android aplikaciju – 24sedam Vest koja vredi