Prvi ustav moderne Srbije: Na današnji dan pre 188 godina donet je prvi liberalni državni akt na Balkanu (FOTO)
Prvim srpskim ustankom 1804. počela je borba protiv viševekovne turske okupacije, dok je donošenjem Sretenjskog ustava 1835. godine tadašnja vazalna kneževina dobila i prva obeležja državnosti, prava, slobode i podelu vlasti
Tokom 19. veka Srbi su se borili protiv Turaka kako bi konačno oslobodili svoju zemlju i posle više vekova dočekali nezavisnost Srbije, a na današnji dan 1835. godine u Kneževini Srbiji usvojen je Sretenjski ustav, prvi ustav u modernoj srpskoj istoriji.
Naime, Srbija danas, na praznik Sretenje Gospodnje, obeležava Dan državnosti zbog dva značajna događaja koja su udarila temelje nezavisnosti srpskoj državi.
Prvim srpskim ustankom 1804. počela je borba protiv viševekovne turske okupacije, dok je donošenjem Sretenjskog ustava 1835. godine tadašnja vazalna kneževina dobila i prva obeležja državnosti, prava, slobode i podelu vlasti.
Profimedia
Sretenjski ustav donet je u Kragujevcu 15. februara 1835. godine, a napisao ga je sekretar kneza Miloša Obrenovića - Dimitrije Davidović, po uzoru na francuski i belgijski ustav.
Pročitajte još:
Davidović je bio političar, diplomata, znameniti novinar i srpski nacionalni radnik, a tekst ustava koji je napisao bio je neobično liberalan za tadašnje prilike.
Wikipedia
Ukidanje ropstva i feudalizma
Uzroci donošenja prvog srpskog ustava pre svega leže u karakteru vladavine kneza Miloša Obrenovića, odnosno u pokušaju da se ograniči njegova apsolutistička vladavina.
To je dovelo do dizanja brojnih buna koje su imale cilj da ograniče Miloševu vlast. Miletina buna iz januara 1835. bila je neposredan povod za donošenje ustava.
Knežev prvi savetnik
Dimitrije Davidović rođen je u Zemunu 1789. godine. Bio je srpski političar i diplomata, ustavopisac, novinar i publicista.
Karijeru u Srbiji započeo je kao lekar i knežev privatni (porodični) sekretar, nastavio kao knežev državni sekretar, istakao se u Carigradu kao diplomata, da bi svoju delatnost krunisao pisanjem Sretenjskog ustava i stekao položaj popečitelja (ministra).
S vremenom je postao osoba od izuzetnog kneževog poverenja, a njegov uticaj je postajao sve veći u kreiranju unutrašnje i spoljne politike. Neki savremenici su ga čak smatrali kneževim prvim savetnikom i velikim vezirom i kancelarom.
Sretenjskim ustavom izvršena je podela vlasti na zakonodavnu, izvršnu i sudsku, što se i danas smatra standardom demokratije i ustavnosti. Vlast su činili knez, državni sovjet i narodna skupština, a u današnje vreme ova podela odgovarala bi predsedniku, vladi i narodnoj skupštini.
Ustavom su proklamovana prava i slobode građana, kao što su - neprikosnovenost ličnosti, nezavisnost sudstva i pravo na zakonito suđenje, sloboda kretanja i nastanjivanja, nepovredivost stana, pravo na izbor zanimanja, ravnopravnost građana bez obzira na veru i nacionalnost.
Takođe, ustavom su ukinuti ropstvo i feudalizam.
Wikipedia
Ovakvo ustavno rešenje odmah je izazvalo negodovanje velikih sila - Austrije, Turske i Rusije, i ustav je ubrzo nakon donošenja suspendovan, već u martu 1835. godine.
Velike sile smatrale su ga previše liberalnim, a u poređenju sa ustavima evropskih zemalja tog vremena on je to i bio, osim retkih izuzetaka poput Francuske i Belgije.
Dan državnosti Srbije, 15. februar, slavio se do nastanka Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, nakon čega je ukinut, da bi u Srbiji ponovo počeo da se slavi 2002. godine.
Bonus video
Pratite sve vesti iz Srbije i sveta na našem Telegram kanalu.
Instalirajte našu iOS ili android aplikaciju – 24sedam Vest koja vredi
Komentari