Hodamo stopama starih naroda, a ne znamo gde su njihovi tragovi: Otkrivamo arheološka nalazišta na kojima leži prestonica (FOTO)

Neolitsko naselje Usek, stacionirano na Banjici, koje spada pod utvrđeno kulturno dobro iz 1964. godine, našlo se danas na meti bahatih investitora, koji su bespravno iščupali oko 300 kubika konteksta i počeli izgradnju stambenog objekta. Zbog ovog slučaja Beograđani su se zapitali na koliko arheoloških nalazišta leži srpska prestonica? 

Naime, neolitsko naselje koje se prostire do potoka koji se uliva u Banjički potok, na Voždovcu, predstavlja deo srpske prestonice koji je živeo više od 600 godina, iliti od oko 5200. do 4600 pre nove ere. 

Tanjug/Rade Prelić

Ovo banjičko naselje pripada vinčanskoj kulturi i svojom očuvanom i izrazito bogatom arhitekturom predstavlja značajno otkriće za proučavanje neolitskog doba.

Direktorka Muzeja grada Beograda Jelena Medaković danas je izjavila da su investitor i izvođač, bez prethodnih dozvola za radove, uništili oko 84 kvadratna metra tog vinčanskog naselja, koje je 1964. godine proglašeno spomenikom kulture i dodala da je građevinska inspekcija brzo zatvorila to gradilište, ali da postoje navodi da je gradnja nastavljena.

Tanjug/Rade Prelić

- U svim profilima otkopa vidljivi su ostaci vinčanskih kuća, peći i ognjišta. Pronađeni predmeti iz odbačene zemlje i iz samog iskopa ukazuju da je uništen jako moćan kulturni sloj sa ostacima keramike, životinjskih kostiju, alatki od kosti, roga i kamena iz svih faza vinčanske kulture - kazala je Medaković.

Nažalost, ovo je jedan od retkih slučajeva da se arheološko nalazište ošteti, dok su beogradski neimari već nekoliko puta pronalazili delove istorije u samom srcu prestonice. 

Vodena kapija na 25. maju 

Beoinfo

Gradnju Linijskog parka usporila je Vodena kapija, arheološko nalazište, koju su pronašli radnici angažovani na rekonstrukciji ovog šetališta.

Iz Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture tada su naveli da je Vodenu kapiju u potpunosti zatvorio pružni prelaz postavljen 1938, te je među utvrđenjima Beogradske tvrđave ostao do sada najslabije istražen i nedostupan istraživačima usled visokog nivoa podzemnih voda.

Beoinfo

Vodena kapija predstavlja prolaz kroz zemljani nasip priobalnog bedema. Kapija je imala baroknu fasadu, porušenu izgradnjom pruge, čiji tragovi se sada samo naziru u ravni spoljnog lica priobalnog bedema. Otkriveni delovi bedema sa kapijom pripadaju periodu 1717-1736. godine. 

Stambol kapija na Trgu republike

Vikipedia

Pa tako, godine 2018. tokom rekonstrukcije platoa na Trgu republike, radnici su iskopali delove bedema koji pripadaju zidinama Stmabol kapije, a zanimljiva je priča da njen nastavak seže čak do Narodnog pozorišta. 

Stambol kapija predstavljala je granicu između grada i varoši, a izvan zidina mogle su se videti samo bare i čistina. Ovo je bila najveća od četiri kapije koje je grad imao u to vreme, pa je samim tim predstavljala i centralni ulaz.

Naziv po kojem se danas pamti Stambol kapija dobila je tek 1739. godine, kada su Turci osvojili tvrđavu i preuzeli čitavu tu teritoriju. Malo je poznato da su je zapravo sagradili Austrijanci, pa se tako do dolaska Turaka zvala Virtembergova kapija.

Stambol kapija je srušena 19. maja 1866. po naređenju kneza Mihaila Obrenovića, a njeni temelji su već tri puta otkopavani.

Takođe, nakon što su iskopani delovi temelja Stambol kapije, otkriveni su i ostaci rimskih grobova.

Rimska grobnica u Brestoviku

Privatna arhiva/Centar za urbani razvoj

Nadomak Beograda, u gročanskom naselju Brestovik, nalazi se danas potpuno zaboravljena Rimska grobnica sa kraja 3. ili početka 4. veka, koja bi trebalo da bude prvoklasna turistička atrakcija.

Rade Milić iz Centra za urbani razvoj nedavno je za portal 24sedam ispričao da je ova grobnica zaboravljena i bez ikakve oznake koja bi ljudima skrenula pažnju gde se nalazi.

- Originalne antičke freske na kojima su jarkim bojama prikazani geometrijski oblici, barske ptice i stilizovane biljke, dobrim delom sačuvane do današnjih dana, svakodnevno propadaju od vlage koja ih nagriza. Sam objekat je potpuno neobezbeđen, rešetka koja je branila ulaz u kriptu grobnice odavno više ne postoji i u nju umesto posetilaca ulaze divlje životinje. Pod same kripte je na nekoliko mesta probijen, verovatno pijukom divljih kopača u potrazi za blagom - objasnio je on.

Privatna arhiva/Centar za urbani razvoj

Na pitanje kako je pronađena, Milić je istakao da se to dogodilo sasvim slučajno i to davne 1895. godine. 

- edan seljak je hteo da posadi šljivu, te je otišao do obližnjeg brda kako bi to uradio. Počeo je da kopa, ali je ubrzo udario u nešto tvrdo. On nije bio svestan da je to brdašce zapravo svod grobnice i nakon nekoliko udaraca probio je svod i upao pravo u grobnicu. Pošto nikada nije video rimsku grobnicu, verovatno je pomislio da je upao u sam pakao, pošto su se svuda oko njega nalazile antičke skulpture. Uplašen, istrčao je iz grobnice i pozvao žandare koji su potom pozvali nekog učitelja koji je otišao u Narodni muzej, kod profesora arheologije Mihaila Valtrovića - navodi naš sagovornik.

Milić pojašnjava da je profesor dolaskom na lice mesta odmah shvatio da je reč o antičkoj grobnici. 

Prva ljudska naselja u Beogradu

Prva ljudska naselja na tlu Beograda nastala su još pre 7000 godina, a o tome svedoče brojna arheološka nalazišta sa materijalnim ostacima, od kulture starijeg kamenog doba i ostalih praistorijskih kultura, do srednjeg veka. 

Nalazišta nisu uređena za posetioce, a materijalni ostaci se mahom nalaze u Narodnom muzeju.

Jedna od njih je Vinča, koja se nalazi na 14 kilometara od Beograda na putu za Grocku, a koja predstavlja praistorijski lokalitet na samoj obali Dunava.

Na teritoriji Grocke su nalazišta Agino brdo (neolit), Dubočaj i Brestovik (rimski period). 

Na području Surčina, kod Jakova, stacioniran je Kormadin, gde su pronađeni predmeti iz mlađeg neolita. Na putu za Avalu, u Šupljoj steni pronađene su praistorijske rudarske jame, a na Avali srednjovekovno utvrđenje od kamena, grad Žrnov.

Na teritoriji Karaburme i Rospi ćuprije pronađene su dobro očuvane keltske grobnice. Rimske terme pronađene u Univerzitetskom parku na Studentskom trgu, ostaci su rimskog civilnog naselja. 

Ostaci rimskog naselja pronađeni su i u Donjem gradu na Kalemegdanu - Mitrino svetilište sa žrtvenikom i male terme.

Bonus video

Pratite sve vesti iz Srbije i sveta na našem Telegram kanalu.

Instalirajte našu iOS ili android aplikaciju – 24sedam Vest koja vredi