Na današnji dan umro je veliki dobrotvor srpskog naroda: Ko je bio Đorđe S. Vlajković?

Na današnji dan 1883. godine umro je Đorđe S. Vlajković, u narodu poznat kao Đoka Vlajković. 

Bio je učesnik mnogobrojnih ratova koji su zadesili srpski narod, u kojima je ostao bez noge, a ostao je poznat kao ljuti protivnik turskog ropstva, opevan u jednoj pesmi, zadužbinar i veliki patriota.

Za njegovo ime povezuju se dve nepoznanice – jedna je mesto rođenja, a druga je gde je boravio i šta je radio od 14 do 16 godine.

Prema svedočenjima jednih, rodio se 3. marta 1831. godine u Beogradu, a prema drugima u nekom mestu u Vojvodini.

Poznato je da je završio osnovnu školu u Beogradu, kao i da je rano ostao bez oba roditelja. Tako je posle gubitka majke, sa 14 godina stupio u vojsku, odakle je upućen u Rusiju na školovanje.

Upravo tu, nastaje druga zagonetka u vezi njegovog života. Posle školovanja nije se vratio u Srbiju, već je stupio u austrijsku vojsku, gde je 1847. dobio i čin potporučnika. Beleška napisana u Vlajkovićevom ondašnjem vojnom kartonu, ispisana je rečima: “vrlo sposoban komandant, koji je imao velikog uticaja na svoje potčinjene, vrlo rečit, a na službi revnostan i tačan”.

Za vreme Mađarske bune 1848, pridružio se srpskim dobrovoljcima, koje je tada predvodio Stevan Petrović – Knićanin, i Đoka tu nije zaostajao u svojoj hrabrosti, a posebno se istakao u odbrani Srbobrana kod Varadinskog mosta.

Medalju za hrabrost, prvu u nizu, dobija sa 17 godina. Pri kraju Mađarske bune, Đorđe se vraća u Srbiju, gde se nedugo potom priključuje se ruskoj vojsci.

Čin kapetana dobio je u Krimskom ratu, kao podanik ruskog cara.

Spletom nesrećnih okolnosti, u bici kod Sevastopolja teško je ranjen i tada ostaje bez noge. Iz Rusije se vraća u Srbiju kao penzionisani kapetan ruske carske vojske.

Svoju hrabrost, ali pre svega vojničko umeće pokazao je u događajima na Čukur-česmi 1862. i prilikom turskog bombardovanja Beograda, koje je potom usledilo.

Kasnije je stupio i na dužnost upravnika vojne bolnice, a pokazavši se kao veliki patriota, postao je i član Ujedinjene omladine srpske.

Da je bio ljuti protivnik turskog ropstva pokazuje i činjenica da je i kada su otišli iz svih gradova, nastavio da agituje borbu protiv Turaka i oslobođenje srpskih zemalja od njih.

Vlajković okuplja i organizuje dobrovoljce, “svojevoljce”, pa mu se tako, u neku ruku, želja ostvaruje kada Srbija ponovo stupa u rat sa Turcima 1876. Tada je već bio u činu majora i na čelu podrnjskih i šabačkih patriota, te ih predvodi u borbama za Raču i oslobađanje teritorija sve do Bijeljine.

Dve godine kasnije, u Drugom srpsko-turskom ratu 1878, učestvuje u borbama za jugoistočni deo današnje Srbije, od Pirota do Vladičinog Hana.

U činu pukovnika 1879. je penzionisan, a kao obrazloženje navedeno je da istupa iz aktivne dužnosti “zbog telesne nesposobnosti”.

Za života odlikovan je 21 ordenom: od Crvenog krsta preko Crnogorske i Sevastopoljske spomenice do medalja za hrabrost.

Imetak, težak oko pet miliona dinara, u testamentu je naveo da ostavlja “na prosvetne svrhe”.

Zadužbina

Đoka Vlajković, pešadijski pukovnik srpske i ruske vojske, preminuo je 17. avgusta 1883. u Beogradu i sahranjen je uz vojne počasti.

Godinu dana posle njegove smrti, u 21. godini, od tuberkuloze umire njegov sin Bogoljub, a supruga Aleksandra 1910, bez ikakve imovine i u siromaštvu.

Srpska akademija nauka i Beogradski univerzitet tek su maja 1939. nastavili da upravljaju njegovom zadužbinom. Jedna ulica u najužem centru Beograda ponela je ime Vlajkovićeva. Upravo u toj ulici, 30-ih godina prošlog veka, Ministarstvo prosvete izgradilo je, od sredstava Zadužbine Đoke Vlajkovića, zgradu na broju pet.

Posao projektovanja i gradnje je obavio čuveni Milan Sekulić, a zdanje i dan-danas nosi naziv Zadužbina Đoke Vlajkovića.

Bonus video

Pratite sve vesti iz Srbije i sveta na našem Telegram kanalu.

Instalirajte našu iOS ili android aplikaciju – 24sedam Vest koja vredi