Duh koji noću napada žrtve, a od žena krade odeću: Aveti uterivale strah u kosti ljudima na Balkanu!

Srpska i slovenska mitologija je veoma bogata bićima u koje je naš narod verovao. Neka od njih su bila dobra i verovalo se da pomažu, dok su druga uterivala strah u kosti ljudima.

Jedno od najpoznatijih mitoloških bića kod Južnih Slovena svakako je avet. Verovanje u postojanje ovog mitološkog bića je rašireno među stanovnicima u Srbiji (Šumadija, zapadna Srbija i Vojvodina), Crnoj Gori, Bosni i Hercegovini, Hrvatskoj (u okolini Dubrovnika) i Makedoniji.

Ne zna se poreklo naziva

Postoje različita tumačenja naziva avet. Jedna od pretpostavki je da ovaj naziv potiče od arapske reči hajalet, što znači priviđenje, ili turske reči afet, što znači nesreća ili čudo. Međutim, neke paralele ukazuju na mogućnost izvođenja naziva iz slovenske osnove sa značenjem "videti", što bi bio sinonim rasprostranjenim nazivima priviđenje i prikaza. U staroruskom i praslavenskom jeziku se pojavljuje izraz aviti, što znači javiti/javiti se ili pokazati/pokazati se.

24sedam/Goran Sivački

 

U nekim krajevima se mogu pronaći i drugi nazivi za avet, kao što su: avetinja, avetot (u Makedoniji), avijes (kod Uskoka) i havetinja. Naziv avet sreće se u ustaljenim pogrdnim izrazima, kletvama ili u poređenjima.

Duh koji se pojavljuje noću

U mitologiji i narodnim predanjima postoji nekoliko različitih opisa aveti koji variraju od kraja do kraja. Tako se u Gruži smatralo da je avet duh koji se pojavljuje noću u obliku starca sa dugom belom bradom i buljavim očima iz kojih sevaju varnice. S druge strane, u Makedoniji se smatralo da je avet duša grešnog čoveka koji je pred smrt dugo bolovao i teško umro, kao i duša samoubice koja ne može da ode na nebo. Ona se pojavljuje noću u obliku čoveka sa ružnim i ispijenim licem koji je ogrnut belim čaršafom, ili u obliku crnog slepog miša.

Zajedničko za sve opise aveti je to da se radi o noćnom strašilu, prikazi koja svojom pojavom izaziva strah kod ljudi. Za aveti se često spominje da borave u napuštenim kućama i ruševinama (odatle i narodni izraz za ova mjesta - avetinje)h gde dave svoje žrtve. 

24sedam/Goran Sivački

 

Kao i mnogi drugi demoni, ova bića najčešće se mogu sresti u periodu tzv. nekrštenih dana (od pravoslavnog Božića do Bogojavljenja), kad su i najopasnija po ljude. Radi zaštite od aveti ljudi su često koristili beli luk, koji su nosili u džepu, da bi ih aveti zaobilazile.

Žene se plašile da im aveti ne ukradu odeću

Prema zapisima s početka 20. veka, u okolini Kragujevca žene su imale običaj da uveče vezuju svoje čarape koje izuju, kao i suknje, kako ih aveti ne bi noću uzimale i oblačile, a u okolini Sarajeva su se štitili tako što su u sanduk stavljali tisovinu. 

Ovo narodno verovanje je slično narodnim verovanju Hrvata iz Zapadne Hercegovine koji su smatrali da vile uzimaju noću ženama suknje iz sanduka, nose ih i ponovo ostavljaju na istom mestu, bez znakova da su ih nosile.

BONUS VIDEO:

Pratite sve vesti iz Srbije i sveta na našem Telegram kanalu.

Instalirajte našu iOS ili android aplikaciju – 24sedam Vest koja vredi