Feljton "24sedam" o religijama: Isus Hrist je stigao i ljubavlju promenio svet

Nema čoveka u Srbiji, Balkanu, pa i planeti, koji nije bio svedok da su religija ili pogrešno njeno tumačenje doveli do krvi, suza, patnje, progona, mržnje… Da ne idemo dalje. Novinari “24sedam” istražili su sve o religiji. Rezultat je ovaj mini feljton, koji ćete moći da čitate samo kod nas na poratlu i to svake nedelje.  

Prošle nedelje pisali smo sve o religiji, kao najstarijem obliku ljudske svesti koji se prožima u svačijoj svakodnevici i čija je uloga zastupljena u gotovo svim porama duštva. Sada će naši čitaoci, iz nedelje u nedelju moći da se upoznaju sa pojedinačnim religijama i pročitaju sve o njima, njihovoj ulozi i svrsi, događajima koji su menjali njen tok, a takođe, razgovaraćemo i sa vernicima, duhovnicima, naučnicima, umetnicima…

Danas je vreme da se upoznamo sa hrišćanstvom, religijom koju sledi najveći broj vernika i u kojoj  je Isus Hrist ljudima pokazao osnovnu razliku između dobrog i zla i ono najvažnije – veru u život posle smrti.

Rani početak i istorijat

Hrišćanstvo je jedna od tri najveće monoteističke religije koja je nastala na teritoriji tadašnjeg Rimskog carstva tokom 1. veka, a njegovu osnovo učenje zasniva se na Starom i Novom zavetu.

Religija je nazvana po Isusu Hristu (grčki – mesija), poznatijem i kao Isusu Nazarećaninu. Hrišćanstvo je započeto kada se jedna grupa Jevreja okupila oko Isusa Nazarećanina, a pošto su videli da je pogubljen, ponovo su se okupili kako bi videli da je ustao iz mrtvih.

Kao i Jevreji, i hrišćani su bili monoteisti, to jest verovali su da postoji jedan Bog. Za njih je taj Bog bio gospod Izrailja u koga su verovali Jevreji, i oni su posvedočili svoju veru u ovog Gospoda preuzimajući i nastavljajući mnoge vidove jevrejskog verovanja.

Njihovi rani skupovi su bili na tlu Izraela, naročito u Jerusalimu i Galileji. U početku su se sastajali u sinanogama ili u jevrejskim verskim objekatima, a kasnije su mnoga obeležja bogosluženja u sinagogi preneli u svoje sopstveno bogosluženje.

Isus Nazarećanin

Isus Nazarećanin rođen je u Vitlejemu, Galileji, a hrišćani veruju da je on sin Božiji i mesija za koga je najavljeno u Starom zavetu da će doći na zemlju da spasi ljude od smrti. Rodila ga je Marija, devica, čudom Svetog Duha. Jevanđelje po Luki daje opis anđela Gavrila koji posećuje Mariju da bi joj rekao da je izabrana da nosi Sina Božjeg. Isus se smatra modelom po kojem bi čovek trebao da se ponaša u ovozemaljskom životu, a veruje se da je, nakon što je osuđen na smrt i razapet na krstu, posle tri dana vaskrsao iz mrtvih, kada se uzdignuo na nebo i na taj način zvanično pobedio smrt.

Velika većina hrišćana smatra da će Isus ponovo spustiti na zemlju, uzeti svoju crkvu i suditi živima i mrtvima koji su nekada boravili na zemlji. Jedan od osnovnih načela hrišćanstva kakvo je propovedao Isus je jednakost svih ljudi, a o sve to opisano je u četiri Jevanđela (dobra vest) koje su prve četiri knjige Novog zaveta.

Nastanak crkve

Prošlo je nekoliko nedelja od vaskrsenja kada su se hrišćani okupili na praznik Pedesetnice (Duhova) u Jerusalimu i tada je na njih sišao Sveti Duh, nakon čega su postali novo telo, koje će se kasnije zvati crkva. Taj događaj bio je presudan da se hrišćanstvo razvija van Izraela, pre svega preko Jevreja u dijaspori. Zahvaljujući apostolu Pavlu, oni su preobratili pagane širom Male Azije. Tu je prvi put propovedano da je Isus obećani mesija kojeg je većina Jevreja odbacila.

Nakon ovih događaja hrišćani su bili distancirani, a već 70 godina posle Hrista, razoren je Jerusalim od strane Rimljana. U godinama nakon toga Jevreji su, pored Rimljana, postali najveći neprijatelji širenja ove religije.

No, kako je u budućnosti bogatstvo Rima opadalo, a moć Carstva se pomerala na istok prema Carigradu, hrišćanstvo se sve više delilo na istočno i zapadno. Obrasci mišljenja i stilovi vlasti ovih dveju crkava počeli su da se razilaze. Posle vekova takvog razilaženja 1054. je došlo do rascepa između istočne i zapadne crkve. Istočna se obično naziva pravoslavnom (oko 300 miliona sledbenika) , a zapadna rimokatoličkom (oko 1,18 milijardi sledbenika).

U međuvremenu su se razvili još neki pravci, od kojih je još najpoznatiji i koji ima najveći broj sledbenika – protestantizam (oko 700 miliona sledbenika).

Verovanje i ideologija

Da bismo razumeli sam pojam hrišćanstva kao religije moramo se pre svega osvrnuti na samo verovanje i sve ono što je propovedao Isus Hrist, kao osnovu ove religije. Iz same religije, učenja i verovanja ne sme se zanemariti ideologija koja je u srži. Kada se govori o ideologiji ne misli se na ideološke pravce koji su kasnije nastali već o ideološkim slojevima na kojoj je ona zasnovana. Religija se svakako ne može svesti na crkvenu ideologiju, jer religija nije isto što i crkva, ali se zato može sagledati iz pogleda onoga što je ostavljeno u knjigama i zapisima, te samo se u tom slučaju možemo pozivati na ideologiju, a sve kako bismo razumeli kasniji put kojim neka religija ide. Bitno je da se razume da, kada se govori o ideologiji i veri, ideologija bude definisana kao sistem ideja, a ne kao iskrivljena slika o nekoj stvarnosti!

Nijedan pojam nije toliko osporavan kao pojam religije – bar u prosvetiteljskoj i marksističkoj tradiciji. Ali, ako se pažljivije razmotre sve velike religije, onda će se ustanoviti da u njima preovlađuju vrednosti razumevanja, saradnje i ljubavi, ne samo između vernika iste vere, nego između vernika različitih vera. Pa otkuda onda netrepeljivost mržnja i sukobi? Očigledno da oni ne dolaze iz vere, nego iz nedostatka prave vere. Dolaze iz verske ideologije koja se povezuje sa svetovnim interesima. Sada je jasno kako se to dešava da vera, koja svoga Boga razume kao ljubav, vera ljubavi, učini toliko da se ljudi i narodi mrze i ubijaju. Hrišćanska vera, na primer, zahteva jedinstvo uprkos razlikama: svi narodi su pozvani da stvore jedan sveti narod (“da svi budu jedno”) i da se svi vole, a svoju veru i ljubav mogu da izražavaju na različite načine i na raznim jezicima.

Hrišćani su teisti, oni veruju da iza vidljivih procesa ovog sveta postoji jedno božansko biće ili ličnost. Oni su hrišćani zato što ovog Gospoda smatraju Ocem Božanske i ljudske ličnosti Isusa Hrista. Većina su trinitarci, jer priznaju da je ovaj jedini Bog božansko jedinstvo Oca, Sina i Svetoga Duha koji saziva i vodi crkvu. Hrišćani veruju da su ljudska bića pala i da potrebuju izbavljanje. Mada ih je Bog vodio dajući im svoj zakon, mnogi očajavaju u strahu da ih on neće prihvatiti čak i ukoliko taj zakon budu sledili.

Kada je reč o hrišćanstvu, verovanje i sistem ideja koje on propoveda sadržane su, pored deset Božijih zapovesti, u svemu onome što je radio i načinu na koji je živeo Isus Hrist. Njegova dela, postupci, mudre misli i čitava zaostavština donekle se može sjediniti sa ovom religijom, a ono što je sigurno je da je u njenoj biti, upravo sve ono što opisano je u Novom zavetu.

Pored Isusa, Novog zaveta i kasnijih sledbenika, veliki uticaj na hrišćansko verovanje i ideologiju imali su Vaseljenski sabori, gde su se episkopi i drugi crkveni predstavnici iz celog sveta okupljali kako bi donosili važne odluke za hrišćanski svet, a koje se tiču vere, učenja, poretka, discipline. Crkveni sabori od samog početka bili su nezamenjivi autoritet crkvenog učenja i jedinstveni organ zakonodavstva. Saborske odluke nazivaju se “bogočovečanskim”, jer kroz Oce deluje Sveti Duh, kako je konstatovano na Apostolkom saboru u Jerusalimu.

Hrišćanstvo na Balkanu

Neki delovi Balkanskog poluostrva došli su u kontakt sa hrišćanstvom već po pojavljivanju Novog Zaveta. Crkvu na ovim prostorima osnovao je sveti apostol Pavle sa svojim saradnicima na svom drugom misionarskom putovanju sredinom prvog veka nove ere.

Prva hrišćanska crkva osnovana je u Filipima, današnja Kavala u Grčkoj. Ne postoji nijedan konkretan zapis koji govori o delatnosi apostola Pavla, ali on je rekao da je jevanđeljem ispunio sve zemlje od “Jerusalima i naokolo sve do Ilirika (Rim)”.

Nova epoha na Balkanu usledila je dolaskom Slovena, prema zvaničnoj istoriji, u 6. i 7. veku, a ta seoba je bila intenzivna u doba cara Justinijana, kada Sloveni u talasima prelaze Dunav i Savu i trajno se naseljavaju na ove teritorije. Do prvih susreta sa hrišćanstvom dolaze preko braće Ćirila i Metodija, iako ima nagoveštaja da se to desililo i ranije.

Balkanski Sloveni su iz svoje postojbine doneli pagansku veru u bogove Svetovida, Peruna, Dažboga, Volosa, zatim rečna, šumska, kućna božanstva, veru u vile. Primanjem hrišćanstva nisu se u potpunosti oslobodili tih verovanja, čiji tragovi i danas postoje, recimo u pogrebnim običajima, pa se u krsnoj slavi kod Srba, u božićnim običajima vezanim za badnjak. Mlade slovenske crkve su od nastanka imale bogoslužni jezik, narodni slovenski. Hrišćanska crkva na Balkanu zaživela je svojim punim životom u 10. veku, a to pokazuje razvoj monaštva i brojni podvižnici-svetitelji.

Uloga Svetog Save u širenju pravoslavlja u Srbiji

Najbitniju ulogu za srpski narod i pravoslavlje imao je Sveti Sava , srpski princ, monah, književnik i monah manastira Studenice. Najviše se bavio prosvetiteljskim radom, a 1219. godine ubedio je Vaseljenskog patrijarha i nikejskog cara da odobre autokefalnost (samostalnost) srpske crkve.

Pratite sve vesti iz Srbije i sveta na našem Telegram kanalu.

Instalirajte našu iOS ili android aplikaciju – 24sedam Vest koja vredi