Sporni artefakt koji su krali i zbog kog su bacili bombu na stolicu za krunisanje britanskih kraljeva: Krunidbeni kamen ima burnu istoriju

Čarls III će 6. maja 2023. biti krunisan na svetom Skunskom kamenu – drevnom simbolu škotskog suvereniteta čija je istorija puna kontroverzi i legendi.

Vestminsterska opatija je jedna od najpoznatijih verskih građevina na svetu i jedna od ključnih turističkih lokacija Londona. Sagradio ju je Edvard Ispovednik 1040. godine, a mesto je kraljevskih krunisanja od 1066. Svako ko je gledao sahranu pokojne kraljice Elizabete II video je njenu elegantnu gotičku spoljašnjost i veličanstvene zasvođene plafone, dok posetioci mogu prošetati pored grobova i spomenika poznatih umetnika i pisaca, uključujući Džefrija Čosera, Tomasa Hardija, Radjarda Kiplinga, Šekspira i sestre Bronte.

I ove godine uoči krunisanja novog britanskog kralja, Čarlsa III, posetioci obraćaju posebnu pažnju na stolicu za krunisanje, sedište na kom su engleski monarsi krunisani od 1308. godine.

- Može se videti iza stakla u kapeli Svetog Đorđa, blizu Velikih zapadnih vrata Opatije pored portreta Ričarda II koji tamo sedi. Ono što vidite je stara smeđa drvena stolica, ali postoje izveštaji o tome da je bila oslikana slikama kraljeva, lišća i ptica, pozlaćena i opremljena dragim kamenjem. To je verovatno najstariji komad nameštaja koji se i dalje koristi u Engleskoj - kaže Sju King, turistički vodič za London i Opatiju.

Uprkos svojoj starosti, stolica je samo deo priče o krunisanju. Ispod sedišta, zajedno sa nekoliko inicijala koje su isklesali nestašni đaci iz Vestminsterske škole, nalazi se drvena platforma. Nju je dizajnirao kralj Edvard I za smeštaj krunskog kamena, svete stene misterioznog porekla koju je 1296. doneo iz Škotske.

Platforma je trenutno prazna, ali pre krunisanja 6. maja kamen će biti donet iz Edinburškog zamka (gde se nalazi pored škotskih krunskih dragulja) u Opatiju kada se Čarls III bude krunisao za kralja Engleske, Škotske, Velsa i Severne Irske.

Profimedia

Krunidbeni kamen, takođe poznat kao Skunski kamen ili Kamen sudbine, drevni je simbol škotskog suvereniteta sa vezama sa Irskom i Španijom, koji su ukrali Englezi i koji je čak povezan i sa biblijskim predanjem.

Međutim, iako ima dugu (i kontroverznu) istoriju, zapravo izgleda kao prilično neupadljiva stena: pravougaona ploča od ružičastog peščara veličine malog kofera koji teži oko 152 kilograma. Njegov jedini ukras je grubo urezan krst. Na svakom kraju su postavljeni gvozdeni prstenovi. Niko nije sasvim siguran kada su bili pričvršćeni i da li je njihova svrha bila da olakšaju pomeranje kamena ili da ga pričvrste. I to je samo jedna od mnogih misterija ovog kamena.

„Scone of Scone" (Skunski kamen) dobio je ime po Skunskoj palati, istorijskom mestu krunisanja škotskih kraljeva u škotskoj brdsko-planinskoj oblasti Pertšir.

Koja priča je tačna

Prema legendi, to je bio isti kamen koji je koristio biblijski lik Jakov (otac Izraelaca) kao jastuk u Betelu kada je sanjao merdevine koje sežu do neba. Odavde ga je jedan od Jakvbovih sinova odneo u Egipat, odakle je otputovao u Španiju i kasnije u Irsku kada je sin španskog kralja, Simon Breh, napao ostrvo 700. godine pre nove ere.

Tamo je postavljen na sveto brdo Tara blizu Skrina u okrugu Mit i nazvan „Lia Fail", ili „kamen koji govori“, jer se pričalo glasno „stenje" ako je budući vladar bio kraljevske krvi, a da je ćutao ako je bio pretendent.

Profimedia

- Postoji veliki broj „kamenova koji govore“ u drevnoj irskoj istoriji. U 496. godini n.e. kamen je bio u posedu kralja Fergusa Morma Eirka koji je vladao Dalrijadom, kraljevstvom koje se protezalo Irskim morem i uključivalo delove zapadne Škotske - rekao je doktor Dejvid Hjum, istoričar, novinar i emiter koji se bavi alsterskim Škotima.

Prema Hjumu, priča kaže da je Fergus odneo kamen „Lia Fail" iz Irske u Škotsku kada je 498. preselio svoje kraljevsko sedište u Danad. Međutim, nije jasno koliko je ta priča istinita. Glavni dokaz za to nalazi se u Škotskoj deklaraciji iz Arbrota iz 1320. godine nove ere, koju su potpisali škotski plemići dok su apelovali na papu da prizna nezavisnost Škotske, u kojoj se pominje „čast“ koja prolazi kroz Sredozemno more i dolazi iz Izraela.

Šta god da je istina, zna se da je kamen odnesen u opatiju Skun u Pertširu nakon što je Kenet I, koji je ujedinio škotsko i piktsko kraljevstvo i koji je poznat kao prvi kralj Škotske, preselio svoj glavni grad iz Zapadne Škotske u Skun oko 840. godine nove ere. Ovaj "kamen sudbine" vekovima se koristio u ceremonijama krunisanja škotskih monarha.

Ali nakon njegove pobede u bici kod Danbara 1296. godine, engleski kralj Edvard I krenuo je na sever, zaplenio je kamen iz opatije Skun i dao da se ugradi u podnožje posebno izrađene drvene stolice za krunisanje prvo engleskih, a kasnije britanski monarha, koji su od tada stupali na presto u londonskoj Vestminsterskoj opatiji.

Međutim, čak i ova priča ostaje sporna.

Profimedia

Postoji glasina da su monasi u palati Skun zapravo sakrili pravi kamen u reci Tej i prevarili engleske trupe da uzmu zamenu. Osim toga, geolozi su dokazali da je kamen koji je zaplenio Edvard I vađen u okolini Skuna, a ne u biblijskoj Judeji. Moguće je da je za krunisanje kraljeva Irske korišćen stariji kamen, koji je verovatno prvo u Antrim sa Tare, a zatim u Škotsku doneo kralj Fergus, ali je nešto posle toga zamenjen današnjim kamenom koji je izvađen blizu Skuna.

Predmet spora

Međutim, niko nikada nije pronašao skriveni kamen i, iako Škotska još nije bila deo Ujedinjenog Kraljevstva, kamen koji je Edvard uzeo simbolično je dao budućim engleskim kraljevima vlast nad Škotskom. Zbog toga je sadašnji kamen, fizički predstavljajući sedište monarhije, tokom godina postao meta političkih aktivista.

Godine 1914. sufražetkinje su detonirale bombu ispod stolice. Tokom Drugog svetskog rata zabrinutost zbog nemačkog bombardovanja dovela je do toga da je kamen tajno zakopan ispod Vestminsterske opatije, dok je stolica za krunisanje premeštena u Glostersku katedralu dok se rat ne završi.

Ali nedugo nakon što su vraćeni grupa studenata, škotskih nacionalista, upala je u opatiju na Badnje veče 1950. Uklonili su kamen, koji se tom prilikom razbio (verovatno zbog oštećenja koje je izazvala bomba sufražetkinja) i sakrili ga dok nije popravljeno. Četiri meseca kasnije postavljen je na glavni oltar u srušenoj opatiji Arbrot - zgradi koja je dugo bila povezivana sa škotskom nezavisnošću.

Profimedia

Iako je kamen vraćen u Vestminster, studenti nikada nisu kažnjeni, a pozivi za nezavisnost Škotske nastavili su da bivaju sve brojniji. Godine 1996. tadašnji britanski premijer Džon Mejdžor pokušao je da užutka ove pozive interesantnim PR potezom, najavljujući da će kamen biti vraćen u Škotsku pod uslovom da ponovo bude vraćen u Vestminster radi korišćenja na daljim krunisanjima.

Davanje dozvole da se ovo desi bilo je samo pola bitke. Uklanjanje samog kamena bio je težak zadatak.

- Kada je kamen vraćen u Škotsku 1996. godine, proces njegovog uklanjanja sa stolice zahtevao je veliku pažnju kako bi se osiguralo da i jedno i drugo budu zaštićeni tokom celog rada - objasnila je Keti Ričmond, šef Odeljenja za zbirke i primenjenu zaštitu u „Historic Environment Scotland". Spora i pažljivo planirana operacija podizanja kamena iz stolice za krunisanje oduzela je dosta vremena, a stručnjaci za prikupljanje i konzervaciju radili su do ranih jutarnjih sati.

Isti postupak biće ponovljen kasnije ove godine, pre nego što se kamen donese u London za krunisanje kralja Čarlsa. Kada kamen bude položen ispod stolice za krunisanje, ona će biti premeštena sa Zapadnih vrata u u Teatar krunisanja, oblast u sredini Vestminsterske opatije u centru linija krsta na kojima je izgrađena opatija.

Profimedia

- Ovde će kralja pomazati kenterberijski nadbiskup. Za ovaj privatni deo ceremonije četiri viteza podvezice postavljaju baldahin preko stolice. Tadašnjem kralju će biti uručen mač prinošenja (koji on vraća nazad), a zatim skiptar suverena i zlatna kugla pre nego što on konačno bude krunisan Edvardovom krunom - rekao je King-

Ovi krunske regalije su srce kolekcije krunskih dragulja izloženih u Londonskoj kuli. Ali sadašnji posetioci Kule neže videti onoliko stvari koliko obično može da se vidi. Veličina krune se menja kako bi odgovarala kralju Čarlsu III, a mnoge druge stvari biće pozajmljene da ih nose drugi članovi kraljevske porodice.

Opatija će takođe biti zatvorena za javnost u danima koji prethode 6. maju - kao i Edinburški zamak kada kamen bude uklonjen. S obzirom na istoriju i značaj kamena, tačni detalji o tome kada i kako će biti transportovan strogo su čuvana tajna.

Bonus video

Pratite sve vesti iz Srbije i sveta na našem Telegram kanalu.

Instalirajte našu iOS ili android aplikaciju – 24sedam Vest koja vredi