Dugo vladao, kovao zavere protiv Obrenovića i stvorio Jugoslaviju: Na današnji dan umro Nikola Pašić

Na današnji dan umro je najpoznatiji novovekovni srpski političar i državnik, osnivač i vođa Narodne radikalne stranke Srbije.

Pašić je rođen u Zaječaru 18. decembra 1845. godine u imućnoj trgovačkoj porodici. Osnovnu školu je pohađao u rodnom gradu, šestorazrednu gimnaziju u Negotinu, Zaječaru i Kragujevcu, a 1866. godine upisao se na Tehnički fakultet Velike škole u Beogradu. S obzirom na to da je bio odličan student, srpska vlada ga je kao državnog pitomca uputila 1868. godine na školovanje u Cirih, na čuvenu Politehničku školu. Tamo je 1872. godine stekao zvanje građevinskog inženjera i visoko stručno obrazovanje iz geodezije. Posle jednogodišnje prakse na gradnji pruge Budimpešta - Beč vratio se u zemlju, gde je započeo svoju političku karijeru.

Nikola Pašić sa ćerkom/Wikipedia

Još kao beogradski student upoznao se sa idejama Ujedinjene omladine srpske, a u Cirihu se priključio krugu srpskih socijalista Svetozara Markovića, čiji je najbliži saradnik i saborac bio do Svetozareve smrti.

Pašić je svoju političku karijeru počeo kao socijalista u pokretu Svetozara Markovića. Prvi put je izabran za narodnog poslanika 1878, a Narodnu radikalnu stranku je osnovao 1881. godine. Tokom vladavine dinastije Obrenovića bio je narodni poslanik, ali i glavni "zaverenik" i "bundžija". Posle Timočke bune (1883-1889) osuđen je na smrt pa pomilovan, a nakon abdikacije kralja Milana, sa svojom strankom, osvojivši izbornu pobedu, preuzeo je vlast u Srbiji i formirao svoj prvi kabinet Vlade. Obavljao je i funkciju predsednika beogradske opštine od 1896. do 1897. godine, a bio je i diplomata u Petrogradu od 1893. do 1894. godine. Od 1898. godine našao se u političkoj nemilosti, ali se na političku pozornicu vratio 1903. godine, posle Majskog prevrata.

Dolazak na vlast dinastije Karađordevića, čiji je privrženik bio od početka svog aktivnog bavljenja politikom, bio je prekretnica u političkom životu Nikole Pašića. Kao član državnog saveta, potom ministar inostranih dela i predsednik Vlade (od 1904. godine), Pašić je konačno raskrstio sa dotadašnjim burnim političkim životom i odgovorno, "pred istorijom i zadacima srpstva", utemeljio autentičan i moderan obrazac srpske građanske politike, koja je umela da odredi, "povijajući se za događajima evropskim", svoje nacionalne, ekonomske i kulturne ciljeve razvitka, saobrazno s pozitivnom tradicijom, oblikovanom krajem XIX veka.

Život i delo Pašićevo u periodu od 1903. do 1918. godine neodvojivi su od istorijskih događaja, sudbonosnih za državu i narod, vezanih za taj period, u kojem je on bio predsednik srpske vlade i kreator i moderator svih značajnijih političkih projekata i akcija. Mudro i diskretno u odnosu na budne oči velikih sila, pomagao je svaku jugoslovensku akciju u Srbiji i srpsku propagandu u Turskoj i Austrougarskoj.

Wikipedia

Izašao je kao pobednik u Carinskom ratu sa Austrougarskom, izvukavši Srbiju iz smrtonosnog zagrljaja ekonomske blokade velike susedne imperije i omogućivši srpskoj privredi da se probije "iz balkanskog kotla na svetsku pijacu". Pomagao je kulturne i naučne stvaraoce, koji su dosezali svetske vrhove. 

Pašić je osmislio politiku "Balkan balkanskim narodima" i omogućio da Srbija postane jaka i respektabilna vojna sila, uvažavana od moćnih evropskih država. Bio je predsednik Vlade i ministar inostranih dela u vreme balkanskih ratova i Prvog svetskog rata, vršeći dužnost na najbolji mogući način, u praktično nemogućim unutrašnjopolitičkim uslovima i spoljnopolitičkim okolnostima, direktno i neposredno utičući na ostvarivanje projekta jugoslovenske države.

Iako je bio za stvaranje jugoslovenske države, Pašić je kao državnik i diplomata bio odgovoran za sudbinu Srbije i njene političke interese. Sve što je činio na tom planu, preduzimao je na način kojim je najbolje mogao štititi interese države i Vlade na čijem čelu je bio. 

Wikipedia

Nikola Pašić se dokazao kao mudar, pragmatičan, izuzetno obavešten, staložen i uporan političar. Bio je respektovan i od istomišljenika i od političkih protivnika, pa i neprijatelja. Brod svoje partije, kasnije i države, vodio je mudro, vešto kormilareći kroz najopasnije političke bure i oluje tog vremena, koje su često pretile da "nejaki brod srpske države razbiju u paramparčad". Pašić nije bio apriori za ukidanje monarhije, ali se beskompromisno zalagao za demokratsko parlamentarno uređenje srpske države i tzv. patrijarhalnu demokratiju.

Večito bolećiv i popustljiv prema svojoj deci, u poslednjim godinama života bio je neoprezno tolerantan prema korupcionaškim aferama svog sina, što mu je krnjilo ugled u narodu i umnožavalo političke protivnike. Sama njegova smrt vezuje se za netaktične prekore kralja Aleksandra Prvog u vezi sa korupcijama njegovog sina prilikom audijencije od 9. decembra 1926. godine. Po povratku kući, nakon audijencije, umro je od srčanog udara.

BONUS VIDEO

Pratite sve vesti iz Srbije i sveta na našem Telegram kanalu.

Instalirajte našu iOS ili android aplikaciju – 24sedam Vest koja vredi