Na današnji dan 1946. godine streljan je đeneral Draža Mihailović! Borac protiv nacizma i komunizma i danas počiva na tajnoj lokaciji (FOTO)

Na danšnji dan 1946. godine u Beogradu je pogubljen Dragoljub Draža Mihailović, general kraljevske jugoslovenske vojske i vođa četničkog pokreta u Drugom svetskom ratu. Dragoljub M. Mihailović je rođen 26. aprila (po julijanskom kalendaru 14. aprila) 1893. godine u Ivanjici, od roditelja Mihaila i Smiljane Mihailović. Ime je dobio ime po majčinom ocu Dragoljubu Draži Petroviću, domaćinu raškog sela Tisovica.

Pošto je završio četiri razreda osnovne škole, Mihailović je u jesen 1904. godine upisan u prvi razred Treće muške gimnazije. U ovoj gimnaziji završio je prva tri razreda, a sledeća tri u Drugoj beogradskoj gimnaziji. Prvog septembra 1910. godine Draža je stupio u 43. klasu Niže škole Vojne akademije u Beogradu. Posle šest meseci, 1. marta 1911. godine bio je unapređen u čin pitomca-kaplara, a posle dve godine, 1. septembra 1912, u čin pitomca-podnarednika. U septembru 1912. 43. klasa Niže škole vojne akademije je krenula u rat protiv Turske, a odmah potom, početkom 1913, i u rat protiv Bugarske

Prvi balkanski rat

U leto 1912. srpska javnost se sve češće suočavala sa vestima o zločinima Albanaca nad srpskim življem u Osmanskom carstvu na području Stare Srbije. Vlada Kraljevine Srbije je smatrala da vlada u Carigradu dozvoljava Albancima da vrše pritisak nad Srbima na Kosovu i Makedoniji. Članice Balkanskog saveza Srbija, Bugarska, Grčka i Crna Gora napale su Osmansko carstvo oktobra 1912. Draža je kao pitomac dospeo prvi put na bojno polje, u 19 godini.

Draža se nalazio u IV prekobrojnom pešadijskom puku prvog poziva. Ova jedinica je bila u sastavu Drinske divizije, ali je na početku rata prebačena u Dunavsku diviziju drugog poziva, tako da se Draža borio na makedonskom frontu. U Kumanovskoj bici Draža je dospeo sred najžešćih okršaja, kod Nagoričina i reke Pčinje. Dobro se pokazao, pa je pored Srebrne medalje za hrabrost dobio i čin narednika.

 

Drugi balkanski rat

U noćnim časovima, 29./30. juna 1913. bugarske trupe, ohrabrene podrškom Austro-ugarske, izvršile su iznenadan napad na srpske položaje na Bregalnici. Početkom jula vodila se ogorčena bitka na Bregalnici, u kojoj je bugarska armija bila poražena. U Drugom balkanskom ratu Dražin IV prekobrojni puk najpre se borio na pravcu od Stracina do Krive Palanke. Potom je iz Dunavske divizije drugog poziva prebačen u Moravsku diviziju drugog poziva. Na dužnost vodnika jedne pešadijske čete. Draža je učestvovao u borbama na Zletovskoj reci i dalje prema Kočanima. Tu je preboleo svoje prve ratne rane. Zajedno sa svojom klasom, 18. jula 1913. godine proizveden je u čin potporučnika.

Albanska pobuna 1913.

Posle Drugog balkanskog rata Draža je prekomandovan na dužnost vodnika u pešadijski puk prvog poziva „Stefan Nemanja“, mobilisanim u Valjevu. Puk je krenuo prema Kosovu i Metohiji, radi gušenja arnautske pobune. Draža ostaje na Kosovu do kraja 1913. kao vodnik 2. čete 1. bataljona IV pešadijskog puka prvog poziva.

Prvi svetski rat

Januara 1914. godine 43. klasa je pozvana na dopunski kurs Niže škole Vojne akademije, radi završetka nastave po skraćenom postupku i programu. Po okončanju kursa, klasi je priznato da je završila vojnu akademiju, a potporučnici su vraćeni na dužnost vodnika pešadijskih četa. Draža je bio odličan student: diplomirao je kao četvrti u klasi. Draža je trebalo da pređe u artiljeriju, ali se od tog rasporeda odustalo zbog napada Austrougarske na Srbiju.

Austrougarska Srbiji objavljuje rat 28. jula 1914. i bombarduje Beograd. Tokom mobilizacije srpske vojske, Draža je postavljen za vodnika 3. čete 1. bataljona III prekobrojnog puka prvog poziva Drinske divizije, u sastavu Treće armije. Austrougarske Balkanske vojske, prešla je reku Savu kod Šapca i Drine kod Loznice i nastavila napad ka Valjevu i drugim pravcima. Tokom avgusta vođene su žestoke borbe na planini Cer. Draža je učestvovao u Cerskoj bici, da bi već 9. septembra postao i zastupnik ranjenog komandira iste čete, kapetana II klase Čedomira Stanojlevića.

Draža se dobro pokazao i u tim borbama protiv Austrougara, zbog čega ga je pohvalio major Dušan Beserabić. Sve tri srpske armije su i dalje bile u teškom stanju. Prelomni događaj se odigrao u Kolubarskoj bici, novembra i decembra 1914., u kojoj je Srpska vojska pobedila. Draža učestvuje i u žestokim borbama u Kolubarskoj bici, istakao se 24. i 25. oktobra na Kostajniku i 7. novembra na Plamomištu gde je ostao na položaju iako mu je bataljon odstupio. Major Ljubomir Đorđević u službenim beleškama predlaže da se potporučnik Mihailović odlikuje Zlatnom medaljom za hrabrost, što je posle pobede Srpske vojske i učinjeno.

Albanska golgota

Ulazak Italije na strani Antante maja 1915. probudilo je nadu da će vojni pritisak na Srbiju da popusti. Međutim, ulaskom Bugarske u rat na strani Nemačke i Austrougarska, Centralnim silama je pružilo novu priliku da raščiste račune sa Srbijom. Ratnu 1915. Dražin prekobrojni pešadijski puk započeo je kod Šapca, početkom jula.

Krajem septembra 1915. Draža je nastavio borbu protiv Nemaca u okolini Požarevca, tu je dobio novu dužnost komandira 4. čete 3. bataljona. Zbog velikih gubitaka, njegov bataljon je rasformiran 10. oktobra 1915. a potom se povlačio prema Peći.

Nemačka vojska sa severa i bugarska armija sa istoka napreduju prema Kosovu sa jedinim ciljem da unište Srpsku vojsku u rasulu. Draža je u tom periodu bio vodnik ili zastupnik komandira određenih pešadijskih četa u 3. i 2. bataljonu, da bi 20. novembra 1915. uoči polaska Srpske vojske u Albansku golgotu, bio postavljen za vodnika pukovskog Mitraljeskog odeljenja, koje je imalo četiri mitraljeza zaplenjena od Austrougara.

Jedini put Srpskoj vojsci i izbeglicima prema saveznicima i jadranskoj obali vodio je preko albanskih planina. Srpska vojska sa narodom kreće u povlačenje preko Albanije i Crne Gore u zimu 1915. pod strašnom hladnoćom, snegom zavejanim putevima u opštem rasulu na temperaturi 25 °C ispod nule. Vojsku u rasulu i izbegli narod izmoren gladom i hladnoćom napadaju albanski razbojnici. Sa svojim mitraljeskim odeljenjem, Draža se povlačio pravcem Peć – Berane – Podgorica – Skadar.

Prve grupe pristižu u Valonu, malu luku na jugozapadu Albanije. Među njima je i potporučnik Draža Mihailović. Dražin III prekobrojni puk je 9. februara 1916. prekomandovan u Vardarsku diviziju, da bi sledećeg dana bio upućen u logor Ipsos na ostrvo Krf. Draža je tokom Albanske golgote uspeo da sačuva mitraljeze koje je dužio, mada je sve teško oružje ostavljeno još u Metohiji.

Solunski front

Od 15. februara 1916. godine Mihailović je u sastavu Mitraljeskog odeljenja 2. bataljona XXIII pešadijskog puka Vardarske divizije. Ovaj puk je nastao spajanjem III i IV prekobrojnog pešadijskog puka I poziva. Brodom Abda Mihailovićeva jedinica je 22. aprila napustila Krf i krenula put Solunskog fronta.

Wikipedia

 

Na Solunskom frontu Mihailović je učestovao u borbama na Ostrovskom jezeru, Gorničevu, kod Žiove, na kotama 1050 i 1368, na Sokocu, Zelenom brdu, Govedarskom kamenu i Dobrom polju. U bici kod sela Neokazi i Donje Vrbine, 11. septembra 1916, teško je ranjen. Lekarska komisija u Solunu procenila je da zbog posledica ranjavanja potporučnik Mihailović više nije za stroj, pa mu je ponudila službu u pozadini, međutim, on je to odbio. Posle oporavka, vratio se u svoju jedinicu na prvu liniju fronta, aprila 1917. godine. Početkom 1918. godine, Mihailović je sa svojim mitraljeskim odeljenjem prebačen u novoosnovani 1. jugoslovenski pešadijski puk Jugoslovenske divizije. U sastavu te divizije učestovao je u proboju Solunskog fronta. Na Solunskom frontu unapređen je u čin poručnika, 25. januara 1918. godine. Orden belog orla sa mačevima 4. reda dobio je 25. januara 1918. godine, za stečene zasluge i pokazanu hrabrost u ratu. Mihailović je, jedini u diviziji, dobio i Engleski vojni krst i to odlukom komandanta divizije.

Između dva svetska rata

Na Kosovu i Metohiji je boravio od kraja septembra 1918, pa sve do kraja zime 1919. godine. Njegovo prvo mirnodopsko odredište je kasarna Kralj Petar I u Skoplju. Kao najboljeg oficira u puku, komandant ga je predložio za prelazak u kraljevu gardu u Beograd. U jesen 1919. godine poručnik Mihailović je postao vodnik 3. čete 1. bataljona pešadijskog puka kraljeve garde. Međutim, nije se dugo zadržao u kraljevoj gardi, zbog jednog incidenta u kafani Sloboda, uoči ponoći 31. decembra. Njegov drug, gardijski poručnik Stefan Buhonjicki, pripit je držao zdravicu, u kojoj je pohvalno spomenuo boljševičku revoluciju. Kada su Bohonjickom zbog toga upućene pretnje, Draža je izvadio pištolj, repetirao i stavio na sto, rekavši: Da vidimo ko je bolji Srbin od mene!. Dobio je 15 dana zatvora, a onda je već 25. januara 1920, vraćen u 28. pešadijski puk u Skoplje.

Nekoliko meseci posle svog prvog boravka u zatvoru, Mihailović je, 11. aprila, još jednom odlikovan zlatnom medaljom za hrabrost. 11. maja je postavljen za vodnika mitraljeskog odeljenja u 3. podoficirskoj školi u Skoplju. Usledilo je unapređenje u čin kapetana 2. klase, 14. oktobra, i još jedno odlikovanje, Orden belog orla sa mačevima 5 reda, koje mu je uručeno 1. decembra 1920. godine.

1921. godine, Mihailović je nakratko, od 7. jula do 30. septembra, službovao u Sarajevu. Bio je nastavnik u Drugoj podoficirskoj pešadijskoj školi. Vratio se u Beograd pošto je primljen za polaznika 23. klase Više škole vojne akademije. Dve godine kasnije diplomirao je sa odličnim uspehom. U međuvremenu, 5. novembra 1921. godine Draža Mihailović je odlikovan Albanskom spomenicom, a 24. oktobra 1922. unapređen je u čin kapetana 1. klase. Kao kapetan 1. klase Draža je godinu i po dana radio u obaveštajnom odeljenju, a šest meseci u nastavnom odeljenju. Majorski ispit je položio 16. marta 1925. godine, da bi u čin majora bio unapređen krajem te godine, 17. decembra. U generalštabnu struku je preveden 24. februara 1926, koja se može porediti sa današnjom titulom doktora vojnih nauka. U to doba Kraljevina Jugoslavije je svoje najbolje oficire slala u Francusku na specijalizaciju, pa se i Mihailović obreo u Parizu 1930. godine.

Pre nego što će otići u diplomatiju, Draža je obavljao više dužnosti u zemlji. Za pomoćnika načelnika štaba Dunavske divizije u Beogradu postavljen je 19. marta 1926. godine. Pored toga, za 1926. godinu bio je stalni član ispitne komisije za čin potporučnika ekonomske struke. Na generalštabne poslove u štabu kraljeve garde premešten je 19. januara 1927. godine. U gardi je bio pomoćnik načelnika štaba, vršilac dužnosti načelnika štaba, i najzad načelnik štaba, a jedno vreme je komandovao 3. bataljonom pešadijskog puka kraljeve garde. Istovremeno, Draža je bio član više ispitnih komisija, kao i nastavnik strategije u Nižoj školi intendantske akademije. Prosvetni Orden Svetog Save 2. reda dobio je 25. januara 1928. godine. Čin potpukovnika dobio je na Vaskrs 1930. godine.

Službovanje u kraljevoj gardi potpukovnik Mihailović završio je 14. februara 1935, kada je prekomandovan u organizacijsko odeljenje generalštaba ministarstva vojske i mornarice.Tu je ostao do 28. maja, kad je stigla naredba za odlazak u Sofiju, na mesto vojnog atašea Kraljevine Jugoslavije. Tamo je naučio i bugarski jezik i dobio dva bugarska odličja: Orden Aleksandra Nevskog 3. stepena, koji mu je uručio lično car Boris prilikom odlaska, i Orden krsta Svetog Aleksandra, koji će stići tri godine kasnije, 1939. Za vreme službe u Sofiji dobio je i pukovnički čin, 6. septembra 1935, povodom rođendana prestolonaslednika Petra Karađorđevića.Mihailović je maja 1936. godine na zahtev bugarske vlade povučen iz Sofije, pošto je uspostavio kontakte sa nekim kompromitovanim bugarskim oficirima, pa je premešten za vojnog atašea u Pragu.Pukovnik Draža Mihailović je stigao u Prag 22. maja 1936. godine i ostao je tu do maja naredne godine. U Pragu se nije bavio politikom već brojnim vojnim pitanjima, kao što su nabavka čehoslovačkih aviona, pancir prsluka, uputstava za protivoklopno ratovanje itd. Na oproštajnom prijemu, predsednik Čehoslovačke uručio je Draži Mihailoviću Orden belog lava 3. reda.

Maja 1937. godine pukovnik Draža Mihailović postavljen je za načelnika štaba Dravske divizijske oblasti u Ljubljani. Njegovo novo radno mesto nalazilo se u kasarni Vojvoda Mišić. Aprila sledeće, 1938. godine, Mihailović je prešao za komandanta 39. pešadijskog puka u Celju, koji je pripadao istoj divizionoj oblasti. Tokom službe u Celju, svojim pretpostavljenim je predstavio plan za reorganizaciju jugoslovenske vojske na nacionalnoj osnovi – na srpsku, hrvatsku i slovenačku – jer je verovao da je nacionalno homogene vojske biti bolje od mešovite, što će uvećati jedinstvo vojske i borbene sposobnosti. Njegovi pretpostavljeni su odbacili ovaj plan i 1. novembra 1939. su ga kaznili sa 30 dana zatvora. Posle tačno godinu dana, aprila 1939. godine, Mihailović se vratio u Ljubljanu, ovog puta za načelnika štaba utvrđivanja. Tu ostaje do avgusta, kada je postavljen za stalnog nastavnika Vojne akademije u Beogradu. Tokom 1940. godine više puta su zabeleženi Dražini javni antihitlerovski ispadi. Najzad, posle njegovog napada na Hitlera na jednom prijemu u britanskoj ambasadi, nemački poslanik Viktor Fon Hern uputio je protest jugoslovenskom ministru inostranih poslova Cincar-Markoviću. Zato general Nedić još jednom kažnjava Mihailovića sa 30 dana zatvora. Kaznu izdržava u Mostaru, gde je, takođe po kazni, upućen za pomoćnika načelnika generalštaba primorske armijske oblasti, 23. oktobra 1940. godine.

Drugi svetski rat

Pukovnik Mihailović se prvog dana rata nalazio u Kiseljaku kod Sarajeva na položaju načelnika Operativnog odeljenja Druge armije Jugoslovenske vojske. Pukovnik Mihailović prelazi u Slavoniju gde organizuje jedinice i njihovo prebacivanje preko reke Save usled munjevitog prodora nemačkih snaga iz pravca severa. Pukovnik Draža naređuje svojim vojnicima 9. aprila rušenje mosta na Savi kod Brčkog radi zaustavljanja neprijateljskog napredovanja. U Gračanici Draža postaje 13. aprila komandant Brzog odreda. Tokom 14. aprila bori se protiv hrvatskih ustaša u Derventi i Bosanskom Brodu, koji nastoje da ova mesta priključe tek proglašenoj NDH. Pukovnik Mihailović 15. aprila odbija naredbu o kapitulaciji i predaji svog odreda, pa sa delom Brzog odreda odlazi u šumu. Draža je 20. aprila Brzi odred preimenovao u Gorski odred. Grupa oficira, podoficira i vojnika Jugoslovenske vojske, na čelu sa Dražom prebacila se sa planina Istočne Bosne, preko reke Drine u Zapadnu Srbiju, sa namerom da produži otpor. Draža sa Gorskim odredom stigao je na Ravnu goru, 11. maja 1941. gde je osnovao Komandu Četničkih odreda Jugoslovenske vojske.

Wikipedia

 

Krajem avgusta četnici oslobađaju Loznicu od Nemaca, čime otpočinje ustanak u Srbiji. Početkom decembra 1941. Nemci kreću u ofanzivu na Ravnu goru, pod šifrovanim nazivom „Operacija Mihailović. Nemačka Vrhovna komanda u Srbiji preko radija, letaka i plakata objavljuje prvu poternicu za Dražom. U međuvremenu, Draža je uspostavio vezu sa Zapadnim saveznicima i Jugoslovenskom vladom, koja se nalazi u Londonu, oni potvrđuju legitimitet njegove akcije. Novi predsednik Vlade akademik Slobodan Jovanović, 19. januara 1942. postavlja Dražu za ministra vojske, mornarice i vazduhoplovstva. Draža je ukazom Vlade, 7. decembra 1941. proizveden u čin brigadnog generala, a ukazom od 19. januara 1942. u čin divizijskog generala. Tokom marta i aprila 1942. britanska i nova jugoslovenska vlada u Londonu su napravili vojni plan o otvaranju Drugog fronta u Jugoslaviji nazvavši ga „Plan invazije Jugoslavije“. Od 15. maja do 3. juna 1942. Nemci pokreću „Operaciju Forstrat“, a potom i „Akciju 800“, radi hvatanja generala Mihailovića. Juna 1942. Draža se od nemačkih potera sklanja u Crnu Goru, u italijansku okupacionu zonu, a 17. jula 1942. Jugoslovenska vlada ga ukazom unapređuje u armijskog generala. U Zimonjića Kuli kod Avtovca, 13. jula 1942. Draža održava sastanak sa četničkim prvacima, Hercegovine, Crne Gore i Dalmacije, radi priprema za stvaranje mostobrana prilikom Savezničke invazije Jugoslavije na jadransku obalu.

Draža zatim odlazi iznad Kolašina, na planinu Sinjajavinu. Ovde se Vrhovna komanda zadržala sve do maja 1943. gde je vršila pripreme za zajedničko sadejstvo sa angloameričkim snagama pred planiranu invaziju na Jugoslaviju. Zaleđe južnog Jadrana, od ušća reke Bojane do ušća Neretve za Vrhovnu komandu JVuO predstavljalo je najznačajnije strateško mesto, jer je upravo u ovoj oblasti planirano angloameričko iskrcavanje iz južne Italije na Jugoslaviju. Avgusta 1942. godine britanski premijer, Vinston Čerčil, je u Moskvi izneo Staljinu ovaj plan, koji je podrazumevao da Zapadni saveznici posle uspešnih vojnih operacija protiv Nemaca u severnoj Africi zauzmu Siciliju, a potom i donju Italiju, koju je trebalo iskoristiti kao platformu sa koje bi se izvršila invazija oko milion vojnika na Jugoslaviju i time otvorio Drugi front, posle čega bi se izveo brzi prodor preko Mađarske, Slovačke i Rumunije (ove države nisu bile okupirane od Nemačke i predstavljale su Hitlerov meki trbuh) i napale s leđa nemačke snage na Istočnom frontu čime bi se oslabio pritisak na Crvenu armiju i SSSR. Međutim, Staljin je odbio ovaj plan tražeći od Čerčila da Zapadni saveznici otvore Drugi front što zapadnije, u Francuskoj, tajno time računajući na potencijalni ratni plen, istočnu Evropu i Balkan.

Krajem februara 1943. zbog očekivane savezničke invazije, u Severnoj Hercegovini počinju žestoke borbe između, partizana i četnika, koje se nastavljaju nesmanjenom žestinom krajem aprila i početkom maja 1943. na Severu Crne Gore, a zatim ovaj sukob prekida velika nemačka ofanziva na oba rivalska pokreta otpora, upadom oko 65.000 nemačkih vojnika u italijansku okupacionu zonu, ova ofanziva je nosila šifrovan naziv „Operacija Švarc“. General Mihailović se uspešno izvlači iz nemačkog obruča i sa delom svojih snaga kreće na sever u pravcu Zlatara i Javora.

Wikipedia

 

Od daljih nemačkih potera Draža se sklanja na planinu Čemerno, gde se zadržava celog leta 1943. Niz neuspelih akcija naterao je Nemce da ucene glavu generala Mihailovića. Poternica je objavljena 21. jula 1943. na 100.000 rajhsmaraka u zlatu.

Početkom septembra 1943. Nemci saznaju mesto Dražinog boravka i upućuje znatne snage prema Čemernu. Četnici primaju borbu sa Nemcima, koje zatim savlađuju i odbacuju. Vrhovna komanda i saveznički oficiri se zatim prebacuju na Zlatibor, a početkom oktobra 1943. se premeštaju u okolinu Višegrada.

Wikipedia

 

Tada jake četničke snage kreću u ofanzivu prema Sarajevu, napadaju nemačko-ustaške snage u Višegradu, 5. oktobra 1943. i posle žestokih borbi oslobađaju mesto, a potom u bici na Semećkom Polju, 6. oktobra razbijaju jake nemačke snage. Četnici i saveznički oficiri su srušili veliki železnički most kod Višegrada, 7. oktobra 1943. a istog dana oslobađaju posle žestokih borbi Rogaticu od ustaša.

Četnici su proterali Nemce iz Goražda, Foče i Olova i krenuli u napad na Sokolac i Sarajevo, ali su ih tada napale sa fronta jake nemačko-ustaške snage i naterale na odstupanje. Posle pobede Crvene armije u tenkovskoj bici kod Kurska, u narednih par meseci usledilo je oslobođenje većeg dela SSSR. Iz straha da Staljin ne potpiše separatni mir sa Hitlerom, Zapadni saveznici na Teheranskoj konferenciji u gradu Teheranu prihvataju da otvore Drugi front u Francuskoj i da istočna Evropa i Balkan postanu njegov ratni plen. Početkom novembra 1943. Vrhovna komanda na čelu sa Dražom kreće na marš preko planine Tare i Povlena i dolazi decembra 1943. u Azbukovicu, na planinu Bobiju.

U selo Ba, Draža dolazi 20. januara 1944. radi priprema Svetosavksog kongresa. Višestranački Jugoslovenski nacionalni kongres je održan od, 25. do 29. januara 1944. u selu Ba. Kongresu su prisustvovali 272 delegata iz 11 različitih političkih partija, na kraju zasedanja usvojena je Baška rezolucija, koja je predviđala obnovu i demokratsko uređenje Jugoslavije kao parlamentarne monarhije sa tri federalne jedinice, Srbijom, Hrvatskom i Slovenijom, u kojoj bi bila zagarantovana sva ljudska i građanska prava njenih državljana. Posle kongresa Draža odlazi u oblast Ovčara, gde se zadržava do početka marta 1944.

Četnici su spasavali američke pilote oborene od strane Nemaca iznad Srbije. Od kraja maja 1944. pa do kraja februara 1945. tokom Operacije Vazdušni most četnici su uspešno izvršili evakuaciju oko 700 spasenih američkih pilota.

Draža polovinom septembra 1944. sa Ravne gore stiže u Mačvu. Dan uoči ulaska sovjetskih trupa u Srbiju, 27. septembra 1944. Draža prelazi preko reke Drine u Semberiju. Četnici nisu pružali otpor Crvenoj armiji u Srbiji, već su ih neke jedinice dočekivale kao Saveznike i pomagale u dejstvima protiv Nemaca. Glavna četnička vojska se ipak povlači u Bosnu pred nastupom ideološkog neprijatelja. Draža iz Semberije prelazi u bosansku posavinu, a početkom oktobra 1944. boravi na planini Trebavi. Tokom novembra 1944. Draža se nalazi u okolini Sarajeva, a tokom decembra 1944. sa Vrhovnom komandom boravi u Kladnju, odakle se vraća na Trebavu, gde ostaje do sredine marta 1945.

Sredinom marta 1945. sve četničke jedinice prelaze reku Bosnu i smeštaju se na planinu Vučijak. Ovde Draža donosi odluku da se preko Centralne Bosne izvrši proboj za Srbiju. Dražina vojska se kretala u tri velike kolone. Draža je želeo da stigne u Srbiju pre nemačke kapitulacije. Od planine Motajice skrenuli su na jug, pa brzim pokretima opštim pravcem: Motajica – istočno od Kotor Varoši – između Travnika i Zenice, izbili su u oblast Fojnice. Ovim pravcem kolone su bile stalno napadana od ustaša. Četnici su prešli preko Ivan – planine i zapadnih padina Bjelašnice, obišli su Kalinovik sa zapada, skrenuli su na istok gde su pokušali da pređu reku Drinu, na mestu ušća Sutjeske. Na Zelengori, četnici su se 13. maja 1945. sukobili sa partizanima. Glavnina vojske je izginula ili zarobljena i potom većinom streljana.

Draža je krenuo na sever sa grupom od nekoliko desetina četnika. U selu Bulozi kod Goražda, u noći između 23. i 24. maja 1945. gine Dražin sin Vojislav. Draža se narednih dana kretao prema Drini sa grupom od 22 četnika, koju je radi lakšeg proboja podelio na više delova.

Ubrzo stupa u vezu sa majorom Dragišom Vasiljevićem, komandantom Višegradske brigade. Draža prelazi reku Drinu i neko vreme ostaje u oblasti Krupnja i Bajine Bašte, ali se potom vraća u okolinu Višegrada.

Razboleo se od pegavog tifusa tokom februara 1946.

Zarobljen je u okolini Višegrada 13. marta 1946.

Wikipedia

 

Nove jugoslovenske komunističke vlasti su ga sudile na smrt u montiranom i politički ostrašćenom procesu, da bi 17. jula 1946. godine bio ubijen na tajnoj lokaciji. Mesto na kojem su sahranjeni njegovi posmrtni ostaci i danas je tajna.

Viši sud u Beogradu je maja 2015. godine, usvojio zahtev za njegovu rehabilitaciju, te proglasio ništavnom presudu koja je donesena 69 godina ranije.

 

Bonus video

Pratite sve vesti iz Srbije i sveta na našem Telegram kanalu.

Instalirajte našu iOS ili android aplikaciju – 24sedam Vest koja vredi