Narodna skupština - riznica umetničkog blaga: Da li znate koje skulpture krase hol ovog monumentalnog zdanja? (FOTO)

Monumentalno zdanje stacionirano na Trgu Nikole Pašića, odmah prekoputa Pionirskog parka - Narodna skupština Republike Srbije, čuva pravo umetničko blago: mnogobrojna ulja na platnu značajnih majstora, radove primenjenih umetnosti, kao i skulpture koje su delo poznatih srpskih vajara.

Mali broj Beograđana je upoznat sa skulpturama koje krase sam ulaz doma Narodne skupštine, koja je proglašena spomenikom kulture, između ostalog i zbog značajnih umetničkih dela koja je krase. 

Odmah na ulasku nalaze se četiri monumentalne figure, isklesane u prilepskom mermeru, čvrstih, stabilnih oblika. One predstavljaju ličnosti koje simbolizuju istorijski razvoj srpskog naroda i rodonačelnika kraljevske dinastije. 

To su: Car Dušan (D. Filipović), Kralj Tomislav (V. Radauš), Knez Kocelj (T. Kosa) i Karađorđe (F. Kršinić). 

Sa druge strane, u centralnom holu nalaze se skulpture koje označavaju privredne delatnosti, a koje su izražene u ženskim figurama. 

Pa tako, figure Zanatstvo i Pomorstvo (rad P. Palavičinija) i Poljoprivreda i Industrija (rad F. Goršea), izvedene su u mermeru, a njima su srodna dva ostvarenja F. Kršinića odlivena u bronzi, personifikacije Pravde i Prosvete.

Dvadesetih godina prošlog veka, po zamisli arhitekte Ilkića, vajarska ostvarenja, koja bi svojim simboličnim karakterom upućivala na funkciju same institucije i značaj onoga što oličava, trebalo je da budu postavljena na frontovima iznad oba ulaza i duž gornje ivice bočnih krila zgrade. Međutim, do realizacije nije došlo, već je odlučeno da se odabrani gipsani modeli, nastali 1925. i 1926. godine, postave u unutrašnjost zgrade. 

Sačuvano je devet radova: Odbrana i Rudar (D. Arambašić), Nauka (P. Palavičini), Saobraćaj (L. Dolinari), Zanatstvo (I. Kerdić), Trgovina (Ž. Lukić), Političar (I. Zajec), Gradinar (I. Napotnik) i Građevinar (D. Hotka). 

Pored ovih skulptura, Narodna skupština čuva i retke štampane knjige - Prvi srpski ustav (Sretenjski Ustav), sultanov Hatišerif iz 1838, rukom hvatane beleške sa sednica 1914-1918, u Nišu i na Krfu, Slavenoserbski magazin štampan u Veneciji 1768. i mnoge druge. 

Ovom zdanju poseban pečat daje skulptura Igrali se konji vrani, delo vajara Tome Rosandića, koja je 1939. godine postavljena uz stepenišni prilaz samog Doma Narodne skupštine. 

Istorijat Doma Narodne skupštine  

24sedam/Wikimedia/Arhiv Centra za urbani razvoj

Kamen temeljac za izgradnju zgrade na Trgu Nikole Pašića, današnji Dom Narodne skupštine, položen je 27. avgusta 1907, u prisustvu kralja Petra Prvog Karađorđevića. U temelje zdanja, tom prilikom, ugrađena je povelja sa imenima kralja, mitropolita i glavnog arhitekte Jovana Ilkića.

Konstantin A. Jovanović, arhitekta čije je najznačajnije delo zgrada Narodne banke u Ulici kralja Petra, izradio je prvi projekat za Dom narodnog predstavništva Kraljevine Srbije 1892. godine, ali je izgradnja odložena. Na ponovo organizovanom konkursu pobedio je arhitekta Jovan Ilkić, po čijem nacrtu je gradnja Doma Narodne skupštine i započeta.

Posle smrti Jovana Ilkića 1917, njegovom sinu Pavlu Ilkiću poverena je izmena projekta, po kome su radovi nastavljeni u periodu od 1920. do 1926. godine.

24sedam/Katarina Mihajlović

Nikola Krasnov bio je glavni projektant u sledećoj fazi gradnje, koja je započeta 1934. godine. Krasnov, koji je posle Oktobarske revolucije sa grupom emigranata došao u Beograd, dao je veliki doprinos reprezentativnosti skupštinskog zdanja, posebno uređenju enterijera. Detalji poput obrade prozora, vrata, štuko dekoracije, drvenih lamperija, metalnih dekorativnih rešetki i dizajna nameštaja delo su ovog ruskog ahitekte, kao i dekorativna ograda, čiji su sastavni deo bile i dve stražare sa stilizovanim fenjerima na vrhu. 

Izgradnja Narodne skupštine Kraljevine Jugoslavije završena je 1936. Iste godine, 19. oktobra, zdanje je otvoreno, a dan kasnije održana je i prva sednica novog saziva.

Od 1945. godine, zgrada je korišćena kao predstavnički dom Demokratske Federativne Republike Jugoslavije, Federativne Narodne Republike Jugoslavije, Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije, Savezne Republike Jugoslavije i Državne zajednice Srbije i Crne Gore, a od 3. jula 2006. godine zvanično je postala Dom Narodne skupštine Republike Srbije.

Zbog izuzetne istorijske, arhitektonske i umetničke vrednosti, zgrada današnjeg Doma Narodne skupštine proglašena je 1984. godine za spomenik kulture.

Bonus video

Pratite sve vesti iz Srbije i sveta na našem Telegram kanalu.

Instalirajte našu iOS ili android aplikaciju – 24sedam Vest koja vredi