Kako je Đenka fotografisao gole devojke: 40 godina „Maratonaca“ i nepoznati detalji o kultnom filmu
Remek-delo srpske i jugoslovenske kinematografije režirao je Slobodan Šijan prema scenariju Dušana Kovačevića
“Maratonci trče počasni krug” je kultni klasik domaće kinematografije čije se replike nakon 40 godina i dalje citiraju. Da je “samo smrt siguran posao” svi su dobro upamtili, ali i dalje postoje zanimljivi detalji o “Maratoncima” za koje mnogi ne znaju. Film je crnohumorna komedija iz 1982. godine, koju je režirao Slobodan Šijan, prema scenariju Dušana Kovačevića. Ovo ostvarenje je osvojilo mnogo domaćih i međunarodnih nagrada i smatra se jednim od najboljih filmova srpske i jugoslovenske kinematografije.
Printscreen/imdb
Priča se dešava 1935. godine u maloj srpskoj palanci i fokusirana je na muškarce porodice Topalović, koji su još od kolevke naučeni da „samo je smrt siguran posao“. Brojne druge replike iz kultnog filma ušle su u našu svakodnevicu, od „Laki je malo nervozan“ i „Šta će biti s kućom? - Zapaliću je“, preko „Šta to radiš, kume?“, pa sve do „Ostali samo dugmići” i „Ukusan Pantelija“.
I dok se u filmu “Ko to tamo peva” aludira na raspad Jugoslavije, “Maratonci” sa sahranom Pantelije aludiraju na sahranu Josipa Broza Tita.
Printscreen/imdb
Malo je poznato da su „Maratonci“ zapravo bili kritika tadašnjeg autoritarnog sistema. Autora je tadašnja vlast podsećala na pogrebno preduzeće, a svi su na vlasti bili doživotno i nije bilo naznake kad će otići. Nakon smrti Pantelije (koji navodno predstavlja Tita), osnivača pogrebnog preduzeća Dugo konačište, naslednici kreću u borbu oko podele imovine. Kovačević na kraju filma na simboličan način predviđa raspad Jugoslavije, što će se godinama kasnije obistiniti.
Pročitajte još:
Iako u to vreme zvanično nije bilo cenzure, postojala su određena tela koja su odlučivala šta sme pred publiku, a šta ne sme. Tako su razne komisije nekoliko puta odlagale početak snimanja filma „Maratonci trče počasni krug“, a na prvu verziju scenarija stavljena je zabrana. Ipak, scene koje su po mišljenju cenzora bile problematične su izbačene, ali to nije promenilo suštinu filma.
Printscreen/imdb
Iz filma je izbačena još jedna scena koja bi gledaocima dala pravu sliku o ulozi služavke Olje (koju glumi Melita Bihali) u porodici Topalović. Naime, ona Topalovićima nije služila samo za održavanje domaćinstva nego bukvalno za sve, pa čak i za seks. U pomenutoj sceni Laki (Bata Stojković) ulazi u sobu i zatiče svog dedu Aksentija (Mija Aleksić) u krevetu sa služavkom Oljom i vikne: „Šta to radiš, večeras je moj red!“ Ova scena je obrisana zbog nesuglasica Melite Bihali i snimatelja Bože Nikolića.
Printscreen/imdb
Prema originalnom scenariju za predstavu „Maratonci trče počasni krug“, starost članova porodice Topalović je sledeća: Pantelija - 150 godina, Maksimilijan - 126, Aksentije - 102, Milutin - 79, Laki - 44, Mirko - 24.
U filmu se mogu videti scene tri različita snimka iz tridesetih godina, od čega je na samom početku filma prikazan arhivski snimak atentata na kralja Aleksandra I Karađorđevića 1934. godine u Marseju. Kasnije su prikazane scene iz češkog filma „Ekstaza“ iz 1933. sa glumicom Hedi Lamar, kad Đenka objašnjava Kristini i Mirku da se proslavila tako što se skinula gola, iako se radnja „Maratonaca“ dešava 1935, a Hedi odlazi u Ameriku i stiče slavu tek posle 1937. godine.
Printscreen/imdb
Gledaocima najpoznatiji snimak prikazan je u Đenkinom bioskopu i prikazuje pevača Milana Timotića kako peva čuvenu pesmu „Svi vi što maštate o sreći“. Ova scena uzeta je iz kratkometražnog filma „Priča jednog dana“ iz 1941. godine, režisera Maksa Kalmića u kom je prikazano kako protiče jedan dan u Beogradu, navodi prva.rs.
Kuća porodice Topalović nalazi se na Kosančićevom vencu, na uglu Zadarske i Srebreničke ulice i danas je u očajnom stanju. U prizemlju kuće od 1945. godine živi porodica Jerinić koja ima status zaštićenih stanara. Prvobitni vlasnik kuće preminuo je 1998. godine i kako nije imao potomke, rodbina i naslednici prodali su kuću sadašnjoj vlasnici.
Printscreen/imdb
Njena namera je da kuću sruši i na tom mestu izgradi drugu, ali ne može ništa da uradi dok traje sudski spor sa Jerinićima. Još jedan od razloga što se kuća nalazi u lošem stanju je taj što vlasnica stanarima ne dozvoljava popravku njene imovine, pa su tako zidovi puni vlage zbog kiše koja ulazi kroz izlomljene prozore na spratu.
Inspiracija za lik Đenke (Bora Todorović) najverovatnije je bio predratni snimatelj Kosta Novaković koji je ujedno bio stručnjak za erotski film. Njegov studio se nalazio u Kursulinoj ulici i najčešće su ga posećivale devojke iz bogatih porodica koje bi želele da postanu popularne, a on ih je fotografisao gole. Njegovo najpoznatije ostvarenje je „Grešnica bez greha“ iz 1930. godine koje, iako obiluje slobodnijim scenama, nije klasifikovano kao erotski film.
Printscreen/imdb
Pored mjuzikla i brojnih predstava, „Maratonci“ su se našli i u formi stripa. Godine 2013. domaći majstori stripa Dragan Lazarević Lazare i Božidar Milojković Bam odlučili su da jedan od najboljih domaćih filmova stripuju u 128 tabli.
U sceni gde Laki krematorijume opisuje kao budućnost, Đenka potvrđuje njegovu izjavu, komentarišući da ih je viđao na svom prethodnom putovanju u Nemačku. Ovo je bila očigledna aluzija na prve nacističke logore i spaljivanje ljudi, kao i viševekovna srpska želja da idu u korak s Nemcima.
Printscreen/imdb
Čovek koji iz bunara vadi mrtvo prase isti je glumac koji je u filmu „Ko to tamo peva“ vikao: „Buši ha ha ha!“. Reč je o glumcu amateru Stanojlu Milinkoviću iz sela Grabovac kod Svilajnca. Stanojlo je radio kao limar, a prvi put je zapažen na audiciji za film „Najlepša soba“ 1978. godine. Pojavio se kao sporedan glumac u četiri filma Slobodana Šijana.
Pored kuće na Kosančićevom vencu, film je sniman na različitim lokacijama u Beogradu, ali i u Pančevu. Kuća Bilija Pitona nalazi se na Topčideru, a scena gde je Laki pregazio gospodina Rajkovića snimana je u Pionirskoj ulici na Košutnjaku. U Pančevu je snimana čuvena scena obračuna između Topalovića i Bilija Pitona, kao i scena gde Đenka viče da ponovo radi bioskop, koja je snimana na Gimnazijskom trgu u ovom gradu.
Pratite sve vesti iz Srbije i sveta na našem Telegram kanalu.
Instalirajte našu iOS ili android aplikaciju – 24sedam Vest koja vredi
Komentari