Feljton "24 sedam" o religijama: Judaizam je religija, filozofija i način života

Nema čoveka u Srbiji, Balkanu, pa i planeti, koji nije bio svedok da su religija ili pogrešno njeno tumačenje doveli do krvi, suza, patnje, progona, mržnje… Da ne idemo dalje. Novinari “24sedam” istražili su sve o religiji. Rezultat je ovaj mini feljton, koji ćete moći da čitate samo kod nas na poratlu i to svake nedelje.

I, evo nas. Posle hrišćanstva i islama, činjenicama i zanimljivostima o tim religijama, vreme je da se posvetimo prvoj monoteističkoj religiji, koja je zasigurno prošla kroz velika iskušenja, i zbog koje i danas postoje mnoge nedoumice u vezi sa njenim nastankom, pravcem u kojem je išla i Jevrejima, narodu koji suštinski čini ovu religiju.

Prva monoteistička religija

Judaizam je prva monoteistička avramska religija, sa Torom kao svojim fundamentalnim tekstom, ali i onim koji su nastali kasnije, kao što su Midraš i Talmud. Judaizam ne obuhvata samo religiju, već i filozofiju, kulturu i način života jevrejskog naroda. Religiozni Jevreji smatraju da je judaizam izraz zavetnog odnosa koji je Bog uspostavio sa decom Izraela.

Ova religija obuhvata široku kolekciju tekstova, praksi, teoloških pozicija, i oblika organizacije. U okviru Judaizma postoji mnoštvo pravaca, većina je proistekla iz Talmudskog judaizma, koji smatra da je Bog otkrio svoje zakone i zapovesti Mojsiju na planini Sinaju u obliku pisane i usmene Tore.

Pročitajte još: Feljton “24sedam” o religijama: Ljubav je ta koja spaja muslimane i hrišćane

Moderne grane judaizma, kao što je humanistički judaizam mogu da budu neteističke. U današnje vreme su najveći jevrejski religiozni pokreti: ortodoksni judaizam, konzervativni judaizam i reformistički judaizam. Glavni izvori razlika između ovih grupa su njihovi pristupi jevrejskom zakonu, autoritetu rabinske tradicije, i značaju države Izraela.

Ortodoksni judaizam tvrdi da su Tora i jevrejski zakon božanskog porekla, večni i nepromenljivi, i da ih treba strogo slediti. Konzervativni i reformistički judaizam su liberalniji.

Istorija judaizma obuhvata više od 3.000 godina. Judaizam vuče svoje korene kao strukturirana religija sa Srednjeg istoka, iz bronzanog doba. Jevreji su etnoreligiozna grupa koja obuhvata one koji su rođeni kao Jevreji i one koji su preobraćeni u jevrejsku veru. Godine 2015, jevrejska populacija u svetu je procenjena na oko 14,3 miliona, ili oko 0,2 odsto ukupne svetske populacije. Oko 43 odsto svih Jevreja boravi u Izraelu i oko 43 odsto živi u Sjedinjenim Državama i Kanadi, dok najvaći deo ostatka populacije živi u Evropi. Ostale manjinske grupe su rasute širom Južne Amerike, Azije, Afrike, i Australije.

Pročitajte još: Feljton “24sedam” o religijama: Isus Hrist je stigao i ljubavlju promenio svet

Vera i “Božiji zakon”

Judaizam propoveda veru u jednog, bestelesnog i samo duhovnog Boga, oca svih ljudi. Ovaj Bog predstavlja sveukupnost moralnih savršenstava i od ljudi zahteva ljubav i pravednost. Ime ovog Boga je Jahve i zbog svetosti ga nije dozvoljeno izgovarati. Jevrejska religioznost ispoljava se u poslušnosti prema “božanskom zakonu”. Ovaj zakon sadržan je u Starom zavetu, odnosno u hebrejskoj Bibliji. Stari zavet pisan je na hebrejskom i delimično na aramejskom jeziku. Govori o istoriji, idejnim i društvenim borbama jevrejskog naroda. Ujedno to je i zbirka verskih i pravnih propisa.

Stari zavet deli se na tri osnovne grupe:

– Zakon, sadrži Petoknjižje – Pet knjiga Mojsijevih: Knjigu postanja, Knjigu izlaska, Levitski zakonik, Knjigu brojeva i Ponovljeni zakon

-Proroci, sadrži Prve proroke i Poslednje proroke

– Spisi – Psalmi, Knjiga o Jovu, Priče Solomonove, Prva i Druga knjiga dnevnika, Jezdrijina i Nemijina knjiga, Knjiga o Ruti, Pesma nad pesmama, Knjiga propovednika, Plač Jeremijin, Knjiga proroka Danila

Pored Tore za verski život Jevreja posebno je važan Talmud. Talmud je velika jevrejska zbirka posle-biblijskih tumačenja Starog zaveta, obrednih pravila, pravnih propisa, priča i izreka.

             Najvažnije stvari o Judaizmu:

• • Osnivač je Mojsije – jevrejski vođa i zakonodavac
  • Sinagoga – zgrada u kojoj se obavljaju verske aktivnosti
  • Rabin – jevrejski sveštenik
  • Jevrejski praznici: Šabat – sveti dan mirovanja, Roš Hašana – Nova godina, Jom Kipur – dan pomirenja, Hanuka – blagdan svetlosti

Pročitajte još: OVO JE RELIGIJA: Jedan od najstarijih oblika ljudske svesti; Stvara duhovnu povezanost između ljudi sa nekim višim bićem – Bogom

Antisemitizam

Ne možemo da spomenemo jevrejski narod, a da se ne dotaknemo njihove patnje i svega onog što su prošli, ponajviše tokom Drugog svetskog rata. Antisemitizam upravo predstavlja tu patnju, netrpeljivost, mržnju ili predrasude prema Jevrejima, kao religijskoj grupi ili naciji. Ova pojava postoji još od srednjeg veka, a vrhunac je dostigla sredinom 20. veka kada je u genocidu Hitlerove nacističke Nemačke stradalo oko 6 miliona Jevreja.

U svom osnovnom značenju, antisemitizam ne predstavlja mržnju prema Semitima, već samo prema jednom semitskom narodu, Jevrejima. Za mržnju prema Arapima, takođe semitskom etnicitetu, reći će se da je neko rasista, ali nikada da je antisemita, pa bi precizniji naziv za ovaj pojam bio antijevrejstvo.

Dva su osnovna i vrlo povezana ispoljavanja odlikovala dosadašnju istoriju negativnih odnosa prema Jevrejima. Prvo se sastoji u označavanju Jevreja krivim za različita zlodela i nazovi-zlodela tokom istorije: izdaja Hrista, stvaranje komunizma, vladanje svetom, u kultovima ubijaju decu… Drugo je jednostavan proizvod ovog prvog, a sastoji se u pozivanju na masovno istrebljenje Jevreja.

Pročitajte još: Feljton “24sedam” o religijama: Reč džihad izaziva brojne kontroverze i predmet je pažnje svetskih teologa

Cionizam

Kako smo objasnili pojam antisemitizma, postoji još jedan pojam koji je neodvojiv od Judaizma i jevrejskog naroda – cionizam ili politilči pokret Jevreja, koji teži da se Jevreji vrate u Erec Izrael, zemlju Izrael.

Naime, ideja cionizma nije bila Erec Izrael, bila je prinudno raščišćavanje Jevreja van Evrope. Reč cion predstavlja biblijski izraz povezan sa Jerusalimom, a Natan Birnbaum je 1885. sročio izraz „cionizam“ da bi označio politička nastojanja da se Jevreji vrate u Izrael. Žudnja za povratkom javlja se u velikom delu jevrejske književnosti tokom vekova. Moderni cionizam izrastao je iz propasti jevrejske emancipacije i oživljavanja antisemitizma u Evropi 19. veka. Suočeni sa ruskim pogromima i suđenjem Drajfusu u Francuskoj, Leon Pinsker i Teodor Hercl su, nezavisno jedan od drugog, došli do zaključka da je izgnanost nenormalno stanje i da nejevrejski svet nije zaštitio Jevreje. Bila je potrebna domovina u kojoj bi Jevreji mogli biti poput svih drugih nacija, sa sopstvenom zemljom i jezikom.

Zid plača 

Zid plača ili Zapadni zid je zid i jedini ostatak nekadašnjeg Jerusalimskog Hrama – Solomonovog hrama u Jerusalimu. Nalazi se u Starom gradu. Zid plača je popularan naziv u hrišćanskim zemljama, ali Jevreji ga nazivaju Zapadni zid.

Hram je srušen 70. godine posle obnove Iroda Velikog, kada su Rimljani osvojili Jerusalim. Hram je prvobitno izgradio Kralj Solomon, sin kralja Davida. Jevreji dolaze da se mole uz zid, a zid je i popularna turistička atrakcija, zbog verovanja da će se ispuniti želja čoveka ako je napišu na papirić i stave u zid.

Ni Hercl ni Pinsker nisu insistirali da ta zemlja bude Palestina. Svaka je teritorija, kadra da prihvati određeni broj izbeglica, odgovarala toj svrsi.  Holokaust je, međutim, ubedio javno mnjenje u potrebu za jevrejskom državom i Ujedinjene nacije su 1947. glasale u prilog podele Palestine na jevrejsku i arapsku državu, što je Arapska liga odbacila, otpočevši rat s tek osnovanom jevrejskom državom. Do 1949. država Izrael je sklopila primirje sa svojim protivnicima, osvojivši borbom daleko veću teritoriju nego što joj je planom Ujedinjenih nacija bilo obećano. Izrael je u narednih dvadeset pet godina branio svoju egzistenciju u još tri rata.

Pratite sve vesti iz Srbije i sveta na našem Telegram kanalu.

Instalirajte našu iOS ili android aplikaciju – 24sedam Vest koja vredi