Staza smrti: Ulica na Banjici krije sećanje na strašne zločine nemačkih okupatora

Ulica Veljka Lukića Kurjaka, danas poznatija pod imenom Generala Pavla Jurišića Šturma, prožeta je kaldrmom dugom skoro 100 metara, po sredini kolovoza, a mnogi stanari beogradskog naselja Banjica, ali i vozači čiji točkovi vozila svakodnevno gaze po njoj, ne znaju koja je njena simbolika.

Ta uska kaldrmisana staza i danas izaziva nedoumicu među žiteljima prestonice, a čuđenje je dodatno izazvala činjenica da su neimari “Beograd puta”, kada su pre nekoliko godina presvukli ulicu novim slojem asfalta, ostavili kocke po sredini. Čak su ih i zalili novim slojem katrana, da duže i postojanije stoje.

Malo se zna, ali “misteriozna” kaldrma zapravo predstavlja “stazu smrti” kojom je kamionima nacističke vojske od kapije Banjičkog logora sprovođeno između 4.000 i 20.000 žrtava u Jajince, gde su ih čekale puščane cevi streljačkog voda.

Obeležje “poslednjih koraka” čitavom dužinom te staze smrti izvedeno je u jesen 1969. godine kao deo šireg memorijala, u vidu – uske neravne staze kamene kocke po sredini ulice.

Ono je koncipirano tako da bude utisnuto u život Beograđana, podsećajući ih, svaki put kada tuda prolaze, na rodoljube koji su surovo ubijeni u logoru.

Nezaboravni užasi u Banjičkom logoru

Banjički logor osnovali su nemački okupatori jula 1941. godine i bio je namenjen srpskim ustanicima i svima koji su na bilo koji način pružali otpor fašističkoj okupaciji, pre svih pripadnicima i simpatizerima Komunističke partije Jugoslavije (KPJ), ali i članovima njihovih porodica.

Bio je najveći koncentracioni logor na području okupirane Srbije i jedno od centralnih stratišta u sistemu represije na Balkanu tokom Drugog svetskog rata.

Predstavljao je mesto gde su nacisti i njihovi pomagači zatvarali, tukli, mučili, zlostavljali svakodnevno muškarce i žene, stare i mlade, pa i decu, Srbe, Jevreje, Rome, ali i pripadnike drugih jugoslovenskih naroda, koji su bili članovi KPJ.

Glavno strelište – Jajinci

Mnogi zatvorenici iz Banjice su prebacivani u druge nemačke koncentracione radne logore u Srbiji. Mnogi drugi su ubijeni na ostalim stratištima, dok je strelište u Jajincima važilo za glavno.

Pročitajte još

Ulica u spomen na žrtve: Ustaše su poklale više od 1.200 Srba, krv je tekla crkvom u Glini

Operacija Beograd: Na današnji dan počele su borbe za oslobođenje glavnog grada u Drugom svetskom ratu

“Nije bilo oka što nije zasuzilo”: Uzbudljivo svedočanstvo jedne Beograđanke o oslobođenju 1918.

Zbog uništavanja dokaza, konačan broj žrtva nije poznat, ali su u logorskim knjigama sačuvani podaci o ubistvu 4.286 muškaraca, žena i dece.

Državna komisija za utvrđivanje zločina okupatora i njihovih pomagača je utvrdila da je do aprila 1944. godine ubijeno 8.756 banjičkih logoraša.

Banjički logor je proglašen za spomenik kulture 1984. godine.

Instalirajte našu iOS ili android aplikaciju – 24sedam Vest koja vredi