Kako je berberin dovršio štampanje prve knjige u Beogradu 1552. godine
Ostaje zabeleženo da je bio jedini grad na Balkanskom poluostrvu koji je u XVI veku imao štampariju za knjige na srpskoslovenskom jeziku
Muzej grada Beograda u svom fondu čuva vredan primerak “Beogradskog četvorojevanđelja”, prve knjige štampane u Beogradu, na današnji dan 1552. godine.
Sadrži kompletan tekst na 211 listova i jedan je od najbolje očuvanih, od ukupno četrdesetak sačuvanih primeraka. Štampan je na papiru, u folio formatu, krupnim ćiriličnim slovima na srpskoslovenskom književnom jeziku, a ukoričen je u kožni povez s metalnim kopčama, dok su korice urađene u zlatotisku.
Jevanđelje (Novi zavet) je najznačajnija hrišćanska bogoslužbena knjiga, u kojoj su ispričani život, učenja i dela Isusa Hrista, kao i njegovo stradanje i vaskrsenje. Ostaje zabeleženo da je Beograd jedini grad na Balkanskom poluostrvu koji je u XVI veku imao štampariju za knjige na srpskoslovenskom jeziku.
Zanimljiva je i okolnost da beogradska štamparija nije nastala pod okriljem Srpske pravoslavne crkve, u manastiru, već u gradu, u svetovnoj sredini.
Beogradsko četvorojevanđelje / Tanjug / Strahinja Aćimović
Sa “Beogradskim četvorojevanđeljem” je zapravo otpočelo štampanje knjiga u Beogradu, nastavljeno tek po obnavljanju srpske državnosti u XIX veku, u Kneževini Srbiji, 1831. godine.
Prema rečima istoričara i kustosa Vladimira Tomića, kada je štampana prva knjiga u Beogradu, sredinom XVI veka, grad se već više od tri decenije nalazio u sastavu Osmanskog carstva, pod vladavinom sultana Sulejmana II Veličanstvenog, koji je Beograd osvojio 29. avgusta 1521.
– U ovom periodu turske vladavine, Beograd postaje jedan od najprometnijih gradova evropskog dela Osmanskog carstva u kome se preplitalo nekoliko glavnih kopnenih i rečnih puteva. Pored domaćih Srba, doseljenika iz Bosne i Hercegovine, Dubrovčana, Turaka, Grka, Jevreja, Jermena i Mađara, koji su tada, pored Osmanlija, sačinjavali njegovo stalno stanovništvo, u Beograd su sa svojom robom dolazili i Arapi, Persijanci, Tatari, kao i mnogi drugi trgovci sa istoka. Grad je naglo menjao svoj izgled, dobijajući odlike naselja orijentalnog tipa – kazao je Tomić za Tanjug.
Vladimir Tomić, Beogradsko četvorojevanđelje / Tanjug / Strahinja Aćimović
Dodaje da je tek 1831. godine štampana prva knjiga u Beogradu nakon “Beogradskog četvorojevanđelja” za vreme vladavine Kneza Miloša, a kako kaže, u vreme štampanja knjige Osmansko carstvo je najjača sila na svetu koja se prostirala od srednje Evrope do Indijskog okeana na tri kontinenta.
– Dakle, reč je o carstvu koje je želelo da pokori celu Evropu. U Beogradu su planirali napad na Beč. Dogodilo se da u muslimansko-islamskom carstvu baš ovde bude štampana hrišćanska bogoslužbena knjiga, a da u sve to bude uključen rimokatolik, dubrovčanin Trojan Gundulić. Naravno takva knjiga nije mogla da bude štampana u Beogradu, a da ne bude posvećena sultanu – kaže Tomić.
“Beogradsko četvorojevanđelje” je počeo da štampa knez Radiša Dmitrović koji je osnovao prvu beogradsku štampariju. Tomić naglašava da istorija ne zna mnogo o Dmitroviću osim da je poreklom bio iz Hercegovine i da je hteo iza sebe da ostavi zadužbinu.
Beogradsko četvorojevanđelje / Tanjug / Strahinja Aćimović
– Za razliku od ostalih knezova koji su iza sebe ostavljali crkve i manastire, Dmitrović je želeo da odštampa bogoslužbenu knjigu. U sred štampanja “Beogradskog četvorojevanđelja” on je preminuo i njegov posao je preuzeo Trojan Gundulić, berberin tog doba, koji je između ostalog bio i hirurg. Bio je Dubrovčanin u Beogradu što je veoma očekivano za ovaj grad u 16. veku. Dubrovčani su imali svoju koloniju koja se nalazila u današnjoj Dubrovačkoj ulici koja se često nazivala i Hrišćanskom čaršijom. Dubrovčani su bili najznačajniji trgovci tog vremena, a jedan od tih trgovaca bio je Trojan Gundulić koji je štampanjem Jevanđelja želeo da zaradi novac – kazao je Tomić.
Beogradsko četvorojevanđelje / Tanjug / Strahinja Aćimović
Kustos izložbe naglašava da je štamparija u Beogradu gde je štampano jevanđelje bila prva svetovna štamparija u Srbiji.
Pročitajte još
– Do tog momenta knjige su štampane u Rujnu, Gračanici, Mileševi i Mrkšinoj crkvi. Pored njih, osnovane su i dve štamparije u gradovima, u svetovnim sredinama, u Beogradu 1552. godine i Skadru 1563. godine – kazao je Tomić.
Pratite sve vesti iz Srbije i sveta na našem Telegram kanalu.
Instalirajte našu iOS ili android aplikaciju – 24sedam Vest koja vredi
Komentari