Zašto Hrvati mrze Srbe?

Gotovo da ne prođe sedmica u kojoj iz Hrvatske ne dođe neka vest o izlivu srbofobije: od fizičkih napada, lupanja automobila sa registarskim oznakama iz Srbije, uvredljivih proustaških grafita do govora mržnje protiv Srba. Ne treba biti veliki poznavalac istorije (dovoljno je završti osnovnu školu) da bi se znalo da hrvatsko javno mnjenje poslednjih 200 godina na Srbe, najblaže govoreći, ne gleda sa simpatijama.

Kao i svi slični kolektivni animoziteti, ni hrvatska srbofobija nije nastala preko noći nego je produkt dugogodišnjih istorijskih procesa. Naravno, daleko je od istine da svaki Hrvat mrzi Srbe, ali je činjenica da je to dominantan pogled na svet u okviru hrvatskog javnog mnjenja. U prilog tome govori i činjenica da čak i leve političke opcije, pred izbore zaoštravaju retoriku protiv Srba i Srbije, kako bi privukli glasače.

pročitajte još:

Srbi su najviše branili Jugoslaviju jer su za nju najviše i krvarili

Sramotno: Hrvatski svetski kongres tužio Danu Budisavljević: Tvrde da su ustaše spasavale srpsku decu

Da bi se utvrdio razlog hrvatskog animoziteta prema Srbima neophodno je pogledati u istoriju.

Sukobi između dva naroda praktično nisu postojali pre nekoliko stotina godina. Ipak, pod turskim naletima, najveći broj Hrvata i njihovog plemstva raselio se po Evropi, pa tako na primer prezime Horvat danas nije retko u Slovačkoj, Mađarskoj, Češkoj… Deo Hrvata koji je ostao na području današnje Hrvatske bio je daleko malobrojniji od Srba koji su tu živeli. Treba napomenuti da se ovo događa daleko pre formiranja modernog nacionalnog identiteta, tako da se stanovništvo (bez obzira na etničko poreklo) često identifikovalo sa krajem u kojem je živelo (Bosanci, Hercegovci, Slavonci…).

Formiranja moderne hrvatske nacije nastaje kasnije delom kao želja intelektualaca Hrvata, ali i kao projekat velikih sila koje su u tome videle interese.

Na prvom mestu tu se isticao Vatikan, koji je u hrvatskoj naciji video faktor koji će služiti kao granica sa pravoslavljem. Istorijska je činjenica da su rimokatolički sveštenici aktivno radili na pokrštavanju pravoslavnog stanovništva, što je bio samo prvi korak njihovog “prelaska” u Hrvate. Taj proces je negde išao sporije, anegde brže, ali rezultat je na kraju bio isti.

Na primer, stanovništvo Dubrovnika i Dalmacije je, i pored katoličke vere, dosta dugo odolevalo kroatizaciji. Spisak viđenih Srba katoličke veroispovesti sa ovih prostora je dug: Andrija Torkvat Brlić, Natko Nodilo, Dum Ivan Stojanović, Lovro Pavlović Lučić, Matija Ban, Lujo Bakotić, Medo Pucić, Valtazar Bogišić, Marko Murat, Milan Rešetar… Malo je poznato da je Srba katolika širom Dalmacije bilo i tokom Drugog svetskog rata i da su aktivno učestvovali u Jugoslovenskoj vojsci u Otadžbini. Ipak, njih danas više nema ni u tragovima.

Pored Vatikana, u širenju hrvatske nacije interes su videle i neke zapadne sile, pre svega Austo-Ugraska i Velika Britanija, kojima je bila potrebna protivteža jedinom narodu na ovim prostorima koji je iskazao istinsku državotvornost, pa čak i sposobnost da stvori sopstveno carstvo – Srbima.

Nacija određena silom negacije

Za postojanje svake nacije neophodni su mitovi, legende, istorijski događaji i ličnosti čije će postojanje u kolektivnoj svesti biti kohezivni faktor koji će pripadnike te nacije držati na okupu i izgrađivati im svest da su deo nečeg posebnog u odnosu na druge. Kod Srba su neki od njih Nemanjići, Kosovska bitka, ustanci i bune protiv Turaka itd. Kod Francuza su to Jovanka Orleanka i Francuka revolucija, kod Engleza Ričard Lavlje srce, kod Amerikanaca Očevi osnivači i Bostonska čajanka itd. Ti primeri (koji mogu biti pozitivni ili negativni, istorijski tačni ili netačni) kod pripadnika nacija stvaraju osećanje da su samo njihovi i sprečavaju ih da zaborave ili napuste svoju nacionalnu pripadnost.

Nažalost, kohezivni faktor hrvatske nacije je animozitet prema Srbima i negacija bilo kakve sličnosti sa srpskim narodom. Zato će u “tisućljetnoj povijesti hrvatskoga naroda”, kako njihovi istoričari ponekad vole da kažu, najvažniji događaj biti etničko čišćenje 250.000 Srba – zločinačka akcija Oluja koja se odigrala pre samo 26 godina. Naravno, mržnja prema Srbima Hrvatima ne smeta da prisvajaju najveće srpske umove poput Nikole Tesle, Ruđera Boškovića i mnogih drugih.

Dakle, hrvatska nacija nastaje negativnim određenjem, o čemu je govorio i naš poznati slikar, filozof i politički teoretičar Dragoš Kalajić:

– Sa etičke tačke gledišta, pozitivan je onaj nacionalizam koji stvara i oblikuje naciju na osnovu njenih pozitivnih svojstava, dok je negativan onaj koji stvara i određuje naciju silom negacije. Najistaknutiji i najupadljiviji primer negativnog nacionalizma pruža ovovekovni hrvatski, vladajući nacionalizam koji hrvatsku naciju ne određuje na osnovu njenih osobenosti, kakvih izvesno ima, nego isključivo negacijama i negiranjem svake veze, srodnosti ili sličnosti sa srpskom nacijom. Sledeći takvu logiku mogli bismo zaključiti da se Hrvati sasvim neosnovano tako zovu, već bi trebalo da se zovu “ne-Srbi”.

Upravo se u tome vidi glavni razlog hrvatske srofobije. Opravdana nesigurnost u trenutni identitet tera Hrvate da svoju posebnost temelje na osnovu negacije srpskog porekla. Negacija bilo kakve veze sa Srbima i animozitet koji iz toga proističe, je ključna tačka hrvatskog identiteta. U prvoj i drugoj Jugoslaviji, njihov najveći neprijatelj je bio Beograd i Srbi u Hrvatskoj. Posle proglašenja nezavisnosti i etničkog čišćenja 1995. godine, kada je broj Srba tamo sveden na minimum, problem su ćirilične table i 2-3 srpska poslanika u Saboru. Kada Srba u Hrvatskoj više ne bi bilo, problem broj jedan će da postane postojanje Srba u Srbiji itd. Kada bi jednog dana Srba nestalo, razlog za postojanje hrvatske nacije bi nestao tako da bi oni, verovatno, prihvatili neki drugi identitet.

Rasizam “oca domovine”

Ako pogledamo malo dublje u istoriju, videćemo da od samog početka hrvatske nacionalne misli na svakom koraku možemo da vidimo antisrpske stavove. Tako će hrvatski „otac domovine“ (čiju „titulu“ ne dovodi u pitanje niko u Hrvatskoj, od ekstremne desnice do ekstremne levice) Ante Starčević, u svom delu Pisma Magjarolcah, o Srbima zapisati: ”Slavoserbi su sužanjska pasmina, skot gnjusniji od ikojega drugoga. Uzmimo u čoveku tri stupnja saveršenstva: stupanj životinje, stupanj razbora, i stupanj uma, duševnosti. Slavoserbi nisu podpuno dostignuli ni najniži stupanj, a iz njega ne mogu se dignuti. Oni nemaju svest, …ne mogu mučat ni lajat, mirovat ni skakat, nego se u svemu vladaju kako im njihovi pastiri određuju”.

Starčević je ove redove zapisao nedugo posle neuspeha da postane predavač na beogradskum Liceju (gimnaziji), kada je molbu pisao ćirilicom i izjasnio se kao “Ličanin”.

Inače, njegova majka Milica je neposredno pre udaje za prvog muža prešla iz pravoslavne u katoličku veru, a otac Jakov je bio iz Pazarišta, sela pokatoličenih Srba, potomak hercegovačkih Starčevića o čemu postoje i pisani tragovi. Sve to “oca hrvatske domovine” nije sprečilo da Srbe nazove „sužanjskom pasminom, skotom gnjusnijim od ikojega drugoga“.

Antisrpske demonstracije

Iako mnogi smatraju da su antisrpski stavovi u hrvatskom javnom mnjenju novijeg datuma, istina je daleko od toga. Izlivi mržnje dešavali su se i pre stvaranja Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca.

Tako su u junu 1899. godine u Zagrebu izbile antisrpske demonstracije u kojima je oštećen srpski hram, parohijalni dom i osnovna škola.

pročitajte još:

“Moj otac je atentatom na Pavelića osvetio srpske žrtve u Jasenovcu i zadovoljio pravdu”: Ćerka Blagoja Jovovića ekskluzivno govorila za 24sedam

“Dara iz Jasenovca” kao potresno svedočanstvo o žrtvama Holokausta

Sve ovo je bila neka vrsta predigre za velike demonstracije koje su trajale tri dana, 1, 2. i 3. septembra 1902. godine u kojima je oko 20.000 demonstranata uništavalo srpske prodavnice, stanove i ustanove po Zagrebu. U neredima je ranjeno oko 100 ljudi, a do sličnih ispada je došlo i u Slavonskom Brodu i u Karlovcu.

Sve ovo nije bilo dovoljno nekim romatičarskim krugovima među Srbima da sanjaju o zajedničkoj jugoslovenskoj državi.

Prvi svetski rat

Prvi svetski rat bila je idealna prilika da se nabujala mržnja pokaže na delu. Austrougarska se trudila da Slovene okrene protiv Srbije, čime je štedela vojnike germanskog porekla, ali i stvarala animozitet među slovenskim narodima. Zato je čak 54% austrougarskih vojnika koji su napadali Srbiju 1914. godine bilo slovenskog porekla, a u Hrvatskoj i Bosni i Hercegovini mobilisano je najmanje 500.000 vojnika tokom Prvog svetskog rata.

Prema hrvatskim i austrijskim podacima “najhrvatskija” vojna jedinica austrougarske vojske je bio 13. zagrebački korpus, dok je najelitnija formacija bila 42. domobranska divizija nazvana “vražjom”.

Područje na kome je operisala Vražja divizija, koju su činili isključivo Hrvati, najteže je stradalo u Prvom svetskom ratu. Prema popisu stanovništva 1910. godine, Podrinje je imalo 242.420 stanovnika, a deset godina kasnije 186.627. Prema austrijskom popisu iz jula 1916, Šabački okrug je imao 76.706 ljudi manje nego 1910. Broj muškaraca smanjen je za 57.968, a žena za 18.738.

Jedan od zločina austrougarskih vojnika 1914. godine u Mačvi desio se u selu Dublje kod Šapca. Srpski vojnici su u jednoj kući našli šestoro zaklane dece. U sledećoj, naišli su na četvoro dece sa odsečenim glavama stavljenim pored njih, a petom detetu glava je ostavljena da visi… Deca su bila poređana na stolovima. U selima su nailazili na ljude obešene iznad kućnog praga ili povešane o stabla voćaka, i to starce, žene i decu, ili pak poklane u kućama i dvorištima… Kada su priupitali preživelog starca kakvi su to ljudi koji su činili te strašne zločine, odgovorio je: “Ne znam ko su, ali govore srpski.”

Pripadnici hrvatskih jedinica u austrougarskoj vojsci upadali su u sela i isterivali iz kuća čitave porodice, ne obazirući se na uzrast, da bi ih vezane konopcima gonili ispred sebe, kao živi zaštitni zid, u nastupanju prema položajima srpske vojske. Iz sela Lešnice, u ovim “zaštitnim zidovima” nalazile su se i žene sa decom koja još nisu prohodala.

Čuveni američki novinar Džon Rid zabeležio je kako su ljude sabijali u crkve i žive spaljivali, dok su vojnici čekali sa puškama kako bi dokrajčili svakog ko uspe da se probije iz tog ognja. Pisao je o deci koja su ubijana, čerečenim devojčicama, silovanim ženama…

Nije na odemt pomenuti da su članovi “vražje” divizije, između ostalih, bili Josip Broz Tito, Vlatko Maček, vođa Hrvatske seljačke stranke i Slavko Kvaternik, maršal oružanih snaga Nezavisne Države Hrvatske.

Velikodušnost koja je Srbe mnogo koštala

Brojni zločini nad nedužnim civilima, ipak nisu sprečili srpske političke predstavnike da, posle veličanstvene pobede u ratu, u zagrljaj prihvate poražene Hrvate.

Kralj Aleksandar I Karađorđević i srpski politički prvaci tog vremena su, kao pobednici, pred saveznicima branili poražene Hrvate pristajući na nestanak države Srbije i guranje srpskog naroda na magloviti put zvani Jugoslavija.

Pod uticajem sećanja na brojne zločine tokom rata, pravnik i istoričar Lazo M. Kostić je odluku srpskog političkog vrha opisao na sledeći nači:

– Jedan takav primer velikodušnosti i istovremeno ludosti nije poznat u istoriji. Srbija se odriče, u korist svojih najvećih neprijatelja, dobitka koji se samo jedanput u istoriji dodeljuje.

Nije trebalo dugo čekati da apetiti poraženih u ratu narastu. Nova država se od svog osnivanja suočila sa brojnim unutrašnjim konfiliktima, a hrvatski predstavnici su, najvećim delom, bili za to odgovorni.

Hrvatska politička elita je odmah počela da traži veću autonomiju, a kulminacija se desila u skupštini kada su hrvatski poslanici svojim srpskim kolegama poručili da treba da „izračunaju koliko je srpske krvi proliveno u ratu, kako bi mogli to da im plate“.

Jedini period držanja hrvatskog separatizma pod kontrolom bio je tokom vlasti Milana Stojadinovića koji je, stvaranjem političkog saveza sa Slovencima i bosanskim muslimanima (kao i veoma mudrom spoljnom politikom) izolovao hrvatski faktor. Međutim, kada je knez Pavle de facto preuzeo vlast on je promenio strategiju smatrajući da će ispunjavanjem uslova i privilegijama zadovoljiti hrvatsku političku elitu, što se pokazalo kao kobna greška.

Ne treba zaboraviti ni na zaštitu jadranske obale od italijanskog uticaja tokom Kraljevine Jugoslavije. Italija je sve vreme pretendovala na Istru i Dalmaciju, a najveću zaštitu od aneksije je svakako predstaljala jugoslovenska država.

Naravno, to nije predstavljalo problem hrvatskoj eliti da, prvom prilikom, zabiju nož u leđa Jugoslaviji.

Drugi svetski rat

Odmah po početku Drugog svetskog rata veliki broj Hrvata jasno je odabrao stranu, o čemu govore i slike svečanog dočeka nacističke nemačke vojske koje su Zagrepčani dočekali sa pesmom i cvećem.

O dešavanjima u Nezavisnoj Državi Hrvatskoj ne treba previše trošiti reči. Glavni cilj te zločinačke tvorevine bilo je rešavanje “srpskog pitanja”, a program koji je formulisao Mile Budak glasio je: „Jednu trećinu pobiti, drugu trećinu proterati i treću trećinu pokatoličiti“.

Ono što je sigurno jeste da je ustaški režim, uz neospornu podršku građana NDH, ulagao sve napore da svoj cilj ispuni. Ogroman broj izbeglica spas je pronašao u tada okupiranoj Srbiji, katolički sveštenici su svakodnevno radili na prekrštavanju pravoslavnih Srba, a logori smrti su radili “punom parom” do kraja rata.

Pored brojnih logora poput Jasenovca, Jadovna i jama, širom NDH počinjeni su tako gnusni zločini da su se i nemački vojnici zgražavali nad njima. Zauvek će ostati zapisano da je Nezavisna Država Hrvatska patentirala samo dve stvari: “srbosjek” (poseban nož koji koljaču omogućava da lakše kolje i da mu se ruka ne umara) i logor za decu.

Cilj ostao isti i u komunističkoj Jugoslaviji

Posle Drugog svetskog rata i dolaska komunista na vlast Hrvatska dobija granice koje nisu imale nikakvo istorijsko, pa ni etničko, utemeljenje. Dakle, kao u Prvom svetskom ratu, počinioci najgorih zločina za svoja dela nisu kažnjeni, nego su još i nagrađeni. Pod izgovorom da su sarađivali sa okupatorom, sa pordučja Istre i Dalmacije proterano je 350.000 Italijana. Bio je to samo još jedan korak ka etničkoj homogenizaciji Hrvatske, što će svoj poslednji čin dobiti pola veka kasnije.

Ipak, po starom receptu, nije mnogo trebalo da hrvatski politički predstavnici počnu da traže još. Već 1971. godine pokrenut je Maspok (Masovni pokret) ili “Hrvatsko proljeće” .

Ovaj pokret je zahtevao isključenje upotrebe srpskog jezika u Hrvatskoj, deklarisao je Hrvatsku kao nacionalnu državu Hrvata i Hrvatsku kao nastavak i naslednicu “srednjovekovne hrvatske kraljevine”. Uživao je podršku velikog dela hrvatskih komunista, političkog vrha republike Hrvatske i ustaške emigracije na Zapadu.

S druge strane, za komunističku vrhušku i dalje je problem broj jedan bio srpski faktor. Stara formula “Slaba Srbija – jaka Jugoslavija” bila je osnovna politika tadašnjeg režima koji je srpski nacionalizam video i u najbanalnijim stvarima, dok su ostajali gluvi i slepi pred otvorenim ustaštvom i hrvatskim separatizmom.

Poslednji čin etničkog čišćenja

Čim je, padom Berlinskog zida i novom raspodelom karata na geopolitičkoj karti Evrope, nestalo potrebe za postojanjem Jugoslavije, Hrvati su videli priliku za otcepljenjem. Naravno, u tome su im mnogo pomogle zapadne sile: Vatikan, Velika Britanija, SAD, Nemačka…

Prvi “problem” za nove hrvatske vlasti bili su, sasvim očekivano – Srbi. Zato je u decembru 1990. godine Hrvatski sabor usvojio novi ustav, prema kome su Srbi u Hrvatskoj postali nacionalna manjina, a ne ustavni državotvorni narod, što su bili prema republičkom ustavu iz vremena SFRJ. Takođe, u službenim prepiskama i u medijima je zabranjeno ćiriličko pismo, iz školskih programa izbačeni su tekstovi o srpskoj istoriji, srpski pisci i pesnici, a Srbi u državnim institucijama su bili prisiljeni da potpišu „listu lojalnosti” novoj hrvatskoj vladi.
Sve je neodoljivo podsećalo na formiranje NDH pre samo 50 godina, što Srbi nikako nisu mogli da dozvole.

Tokom ovog rata, Hrvatska je pokazala da nije sposobna sama da reši “srpski problem” jer je Republika Srpska Krajina (sa samo 435.000 stanovnika) uspešno odolevala neuporedivo brojnijoj, mlađoj i bolje opremljenoj hrvatskoj vojsci. Kako Hrvati nisu imali smelosti da sami napadnu na Srbe, u pomoć su im došli “prijatelji sa Zapada” na čelu sa SAD. Tako da ni “najslavniju” i “najveću” akciju u hrvatskoj istoriji, koja je ustvari etničko čišćenje više od 250.000 Srba, hrvatska vojska nije bila sposobna da izvede sama bez pomoći Zapada.

Srpski autošovinizam

Danas, kada je Hrvatska gotovo očišćena od svih “nepoželjnih elemenata”, problem je ono malo Srba koji danas žive tamo. Najmorbidnije je da određeni levo-liberalni elementi na srpskoj političkoj sceni, srećom malobrojni, potpuno stavljaju na hrvatsku stranu, optužujući Srbe (koje više od 100 godina proteruju sa svojih ognjišta) za “hegemoniju”.

Razloga za to je nekoliko.

Prvo, Srbi se, kao narod od kojeg je nastalo nekoliko nacija na Balkanu, osećaju kao stariji brat koji je uvek spreman da istrpi „nestašluke“ mlađe braće. Sličnu pojavu možemo da vidimo i kod Rusa. Koliko god Ukrajinci pokazivali rusofobiju, Rusi će da osećaju neku vrstu simpatija prema njima, tešeći se da je to samo „prolazna faza“ i da će se mlađa braća opametiti.

Drugi razlog je propaganda o “srpskoj hegemoniji” koja je nastala u kuhinjama velikih sila (pre svega Vatikanu, Engleskoj i Austrougarskoj), a koju su preuzeli komunisti i prihvatili je za zvaničan stav svoje partije na Četvrtom kongresu KPJ u Drezdenu 1928. godine. Po dolasku na vlast, oni su ovu politiku sprovodili pod, već pomenutom, parolom „Slaba Srbija – jaka Jugoslavija“. Dakle, vršena je konstantna propaganda o “srpskom tlačenju” drugih nacija, pa je kod određenog dela Srba stvoren stav da bi trebalo da se izvinjavaju “žrtvama” tzv. srpske hegemonije, zaboravljajući na događaje iz Drugog svetskog rata, koji su vešto prikrivani i umanjivani.

Po padu komunizma, deca dojučerašnjih visokih funkcionera bivšeg režima nisu želela da se odreknu privilegija i lagodnog života, pa su preko noći obukla liberalna odela i postali branioci “ljudskih prava i demokratije”. Stav o “srpskoj hegemoniji” je, ipak, ostao dominantan u njihovom političkom diskursu. Oni su, u nedostatku obrazovanja, građansko društvo poistovetili sa Zapadom (po principu: građansko društvo su zapadne vrednosti), pa su Hrvate videli kao neprednije i civilizovanije, osećajući neku vrstu inferiornosti. Naravno, oni ne znaju da je za postojanje građanskog društva neophodna suverena nacionalna država, koja se, po pravilu, stvara borbom protiv okupatora. Srbi su se za svoju samostalnost izborili neprekidnim borbama protiv sila koje su želele da postave svoju vlast na ovim prostorima, dok kod Hrvata takvih primera nema. Naprotiv, njihova istorija se svodi na borbe za interese, tih istih, veliki sila. Čak su i po osvajanju nezavisnosti (koju, uzgred, ne bi dobili da nije bilo pomoći SAD, Vatikana, Velike Britanije, Nemačke i Francuske) odmah stavili u službu zapadnih moćnika. Dakle, težnja ka građanskom društvu, koje podrazumeva da narod samostalno donosi odluke o spostvenoj sudbini, u hrvatskom javnom mnjenju ne postoji. Naprotiv, sve što se u njihovoj istoriji može videti je služenje dominantnim silama u tom trenutku.

Dojučerašnji komunisti, a danas predvodnici liberalne opcije u Srbiji, u nedostatku znanja, to naravno ne mogu da shvate. A i kako bi, kada su veći deo svog života proveli završavajući razne kurseve o marksizmu i samoupravljanju.

Na kraju, tu je i povampireno jugoslovenstvo i jugonostalgija, koju kroz medije najviše guraju gore pomenuti levi liberali. To se svodi na priče o tome “kako je nekada bilo lepo” kada smo “svi živeli zajedno u slozi” (što je, istorijski gledano, besmislica). Zatim se, perfidno, protura priča o “velikosrpskom projektu” koji je sve to uništio. Tako da “jadni” Hrvati ponovo ispadaju žrtve koje su se samo “borile za svoju zemlju”. Naravno, svesno se izbegava reći da su Hrvati tražili nezavisnost, a da su Srbi bili branioci Jugoslavije.

Dakle, kroatofilija kod Srba nije pojava koja se javila spontano i slučajno, nego je planski projekat na kome se radilo decenijama i koji je, nažalost, uzeo maha kod određenog dela srpskog naroda. On je emotivan i kao takav nije podložan racionalnom objašnjenju. To je neka vrsta kolektivnog mazohizma. Uzalud se trude oni Srbi koji njime nisu zahvaćeni da objasne besmislenost ovakvih osećanja onima koji ih osećaju. Njihove stavove neće uzdrmati ni lupanje ćiriličnih tabli, ni napadi na srpske turiste u Hrvatskoj, ni desetine hiljada Hrvata na Tompsonovom kocertu koji uzvikuju “za dom spremni”. Oni će, čak i u tome, da vide neku srpsku krivicu.

Instalirajte našu iOS ili Android aplikaciju – 24sedam.rs

Pratite sve vesti iz Srbije i sveta na našem Telegram kanalu.

Instalirajte našu iOS ili android aplikaciju – 24sedam Vest koja vredi