Kulturno blago Novog Sada i Temišvara na jednom mestu: Otvorena izložba "Paralele" (FOTO)

Galerija Matice srpske i Nacionalni umetnički muzej u Temišvaru, spajajući svoje bogate kolekcije i praveći paralele među umetnicima i umetničkim vizijama nekadašnjeg zajedničkog kulturnog prostora, kreirali su jednu neobičnu izložbu.

Zbog čega u obe kolekcije postoji čuveni autoportret u kafani Stevana Aleksića; koja je sličnost između Save Tekelije i Žigmonda Ormoša i šta to spaja Novi Sad i Temišvar otkriva izložba "Paralele. Novi Sad / Temišvar" koja je otvorena do 4. septembra u Galeriji Matice srpske u okviru programskog luka Tvrđava mira Evropske prestonice kulture.

PR služba GMS

Izložba je svečano otvorena juče u Galeriji Matice srpske. Izložbu su otvorili gradonačelnici Novog Sada i Temišvara, Miloš Vučević i Dominik Fric.

 - Sasvim prirodno kao srodni prepoznali su se Nacionalni umetnički muzej u Temišvaru i Galerija Matice srpske u Novom Sadu kao čuvari nacionalnog umetničkog blaga i muzeji koji delom imaju zajedničku istoriju i slične vizije o ulozi muzeja u savremenom društvu - izjavila je dr Tijana Palkovljević Bugarski, upravnica Galerije Matice Srpske.

Gradonačelnik Temišvara Dominik Firc i gradonačelnik Novog Sada Miloš Vučević Foto: PR služba GMS

Filip Petku, direktor Nacionalnog umetničkog muzeja u Temišvaru je naveo da su umetnička dela iz kolekcija dva muzeja i jedne riznice spojila su stručnjake iz dva grada.

- U kontinuiranom aktivnom dijalogu i zajedničkom radu oni su proučavali osobenosti kolekcija sopstvenih muzeja i istovremeno tragali za sličnostima/paralelama koje ih povezuju i čine delom evropske umetničke scene - rekao je Petku.

Nemanja Milenković, direktor Fondacije "Novi Sad - Evropska prestonica kulture", je izjavio da prvi put dobijamo Evropski region kulture.

- Još kada su Temišvar i Novi Sad bili u procesu kandidature za Evropsku prestonicu kulture za 2021. godinu, izjavio sam da bi bilo sjajno da pobede ova dva grada jer bi to značilo da prvi put dobijamo Evropski region kulture. To se i desilo, pobedili smo - rekao je Milenković.

Dan Diakonu, savetnik predsednika okruga Timiš zadužen za Evropsku prestonicu kulture 2023. je izjavio da sjajna saradnja Galerije Matice srpske u Novom Sadu i Nacionalnog umetničkog muzeja u Temišvaru, koja je materijalizovana kroz ovaj projekat, doprinosi obogaćivanju prekograničnog kulturnog dijaloga i približavanju dve zajednice.

Foto: PR služba GMS

Čast da otvore izložbu pripala je gradonačelnicima Novog Sada i Temišvara, te je ovom prilikom Miloš Vučević čestitao na realizaciji ovog značajnog projekta.

- Ova fantastična izložba koju zajednički potpisuju naši kulturni poslenici, potvrda je da je kulturno-institucionalno povezivanje naša dva grada najbolja promocija jedinstvenog evropskog kulturnog regiona, omeđenog titulom Evropska prestonica kulture, ali i uokvirenog Poveljom o bratimljenju iz 2005. godine - izjavio je Vučević.

Gradonačelnik Temišvara Dominik Fric je istakao da nas kultura zbližava u vrednostima, ali i u razlikama u mišljenjima.

-  Kultura nam pokazuje lepotu, ali nas takođe izaziva da pogledamo ono što možda ne želimo da vidimo. Kultura održava prošlost živom, kritički gleda na sadašnjost i izaziva budućnost - istakao je gradonačenik Temišvara.

Foto: PR služba GMS

Novi Sad i Temišvar su 2016. godine osvojili prestižne titule Evropske prestonice kulture, koje dodeljuje Evropska komisija za kulturu. Otuda su se Nacionalni umetnički muzej i Galerija Matice srpske prepoznali kao čuvari nacionalnog umetničkog blaga i muzeji koji delom imaju zajedničku istoriju i slične vizije o ulozi muzeja u savremenom društvu.

Zbirke Nacionalnog umetničkog muzeja i Galerije Matice srpske imale su neobično uporedive istorije koje se lako mogu videti u ličnostima njihovih osnivača, u umetnicima, odnosno umetničkim delima koja su oni sakupljali.

Obe zbirke osnovane su polovinom XIX veka iz inicijalnih zaveštanja dve izuzetne individue, dva velika dobrotvora i svetionika doba prosvetiteljstva – Save Tekelije (1761‒1842) i Žigmonda Ormoša (1813‒1894), a potekle su iz uglednih naučnih društava.

Foto: PR služba GMS

Na tim osnovama stvorena je jedna jedinstvena izložba – kolekcija imaginarnog muzeja Evropske prestonice kulture. Ta kolekcija potvrđuje snažne istorijske veze dva grada, sličnosti društvenih prilika i umetničkog prostra u kojem su se razvijali tokom XVIII, XIX i XX veka.

Izložbu čini šezdeset umetničkih dela među kojima su ikone, portreti, pejzaži, mrtve prirode i apstraktne kompozicije umetnika poput Stefana Teneckog, Teodora Ilića Češljara, Pavela Petrovića, Konstantina Danila, Stevana Aleksića, Uroša Predića, Zore Petrović i Vase Pomorišca. Širina motivskog repretoara odražava široku idejnu osnovu obuhvaćenu naslovom izložbe.

Jozef Maksimilijan Kolb, Novi Sad i Petrovaradin, 19. vek Promo/Galerija Matice srpske

U realizaciju izložbe uključena je i Riznica Srpske pravoslavne eparhije temišvarske kao crkveno-umetnička zbirka koja baštini značajna likovna dela i predstavlja sponu srpske i rumunske kulture.

U kolekcijama Nacionalnog umetničkog muzeja, Riznice Srpske pravoslavne eparhije temišvarske i Galerije Matice srpske nalaze se dela koja najdirektnije svedoče o tome da su ova dva grada u prošlosti pripadala jedinstvenom kulturnom kontekstu pod okriljem Habzburške monarhije i Karlovačke mitropolije.

Povodi nastanka ovih dela kao i njihove međusobne veze se razlikuju, što ide u prilog mogućnosti prepoznavanja istovremenog postojanja različitih paralela među njima. Izložbu idejno zaokružuju dela nastala nakon 1918. godine od kada se, usled društveno-političkih okolnosti, Novi Sad i Temišvar više ne nalaze unutar jedne države.

Stevan Aleksić, Autoportret u kafani, 1919. Nacionalni umetnički muzej Temišvar

Posle gotovo vek i po postojanja, ovi ugledni muzeji su prerasli u ambleme svojih gradova. Zbog toga obe ove ustanove imaju ključnu ulogu u promociji titule evropskih prestonica kulture koja je njihovim gradovima istovremeno dodeljena.

Autorski tim izložbe čine kustoskinje Galerije Matice srpske i Nacionalnog umetničkog muzeja u Temišvaru, dr Aleksandra Čelovski i Mihaela Irimesku. Izložbu prati katalog na srpskom, rumunskom i engleskom jeziku sa tekstovima prof. dr Jelene Todorović, Viktora Aleksandru Babuščaka i dr Aleksandre Čelovski.

Tan Mor, Sava Tekelija, 1861. Promo/Galerija Matice sprske

Realizaciju izložbe omogućili su Ministarstvo kulture i informisanja Republike Srbije i Fondacija „Novi Sad – Evropska prestonica kulture”.

Pratite sve vesti iz Srbije i sveta na našem Telegram kanalu.

Instalirajte našu iOS ili android aplikaciju – 24sedam Vest koja vredi