Misterija ikone Bogorodice Utešiteljke: Ključ za otkrivanje tajne El Grekove umetnosti

Ikona Bogorodica Utešiteljka iz srpske crkve Svetog Jovana u Benkovcu (Eparhija dalmatinska)  se smatra ranim radom čuvenog 16-vekovnog slikara Domenikosa Teotokopoulosa El Greka.

Dok su njegov život i delo spojili dva sveta pravoslavno vizantijsko nasleđe i evropsku umetnost renesanse, istraživanje ikone povezalo je humanistiku i nauku.Galerija Matice srspke

Izložba "Migracije u umetnosti – umetnost migracija" u godini Evropske prestonice kulture bila je povod da se detaljnije prouči ovo delo.

U Galeriji Matice srpske juče su rezultate istraživanja predstavili konzervatorka dr Daniela Korolija Crkvenjakov, dr Maja Gajić Kvaščev, naučnica Instituta za nuklearne nauke Vinča i dr Georgios Karagianis, naučnik Umetničkog dijagnostičkog centra Ormilija iz Grčke, dok je kratak osvrt na stvaralaštvo El Greka dala msr Jelena Ognjanović, kustoskinja Galerije Matice srpske i jedna od autora izložbe "Migarcije u umetnosti – umetnost migarcija".

Nauka u službi umetnosti Foto: Galerija Matice srpske

Zahvaljujući saradnji sa Umetničkim dijagnostičkim centrom Ormilija iz Grčke, kao i brojnim stručnjacima iz Srbije, urađena je naučna analiza i studija ovog dela najsavremenijim tehnološkim metodama, s idejom da se utvrdi autorstvo, saopšteno je iz Galerije Matice srpske.

Sigurni podaci o poreklu ove ikone su vrlo oskudni, a mogućnost autorstva El Greku postavljena je 1997. godine, na osnovu stilske analize i istorijskih paralela.

Okupljen je multidisciplinarni tim i urađene su različite analize kako bi se dokumentovali materijali i tehnika rada slikara.

Ovakva istraživanja omogućavaju da se dobijeni podaci uporede sa rezultatima sličnih istraživanja na delima istog autora ili istog perioda.

Nauka u službi umetnosti Foto: Galerija Matice srpske

Sa distancom od 25 godina od vremena prve analize, istorijsko-umetničkoj analizi pridodata je i tehnička analiza. Tragalo se za karakterističnim elementima slikarskog postupka koji bi bili uporedivi sa delima El Greka koja su u nauci prihvaćena kao njegovi rani radovi, iz vremena boravka u Veneciji, otklona od post-vizantijskog ikonopisnog stila i prihvatanja renesansnog slikarskog manira.

Kao i u svakom prelaznom periodu, moguća su mešanja starih i novih tehnika, ikonopisnih pravila pravoslavnog Krita i venecijanskog slikarstva u doba Ticijana, kao jednog od uzora mladom El Greku.

U tim okvirima kretali su se i napori da se rezultati novih istraživanja protumače i dodaju novi elementi vrednovanju ove značajne ikone.

Nauka u službi umetnosti Foto: Galerija Matice srpske

Zaključeno je da se ne može sa sigurnošću potvrditi da je ikona delo Domenikosa Teotokopoulosa  El Greka. Iako se najveći deo pigmenata poklapa sa paletom na njegovim ranim radovima, izostaje karakteristični crtež na osnovu kojeg su atribuirane ikone iz italijanske faze. Velika oštećenja površine takođe mogu biti uzrok siromašnijeg kolorita.

Ikona Bogorodice Utešiteljke ostaje i dalje izazov za istraživače, sa bogatijom dokumentacijom kao podlogom za nova tumačenja i vrednovanja.

Nauka u službi umetnosti Foto: Galerija Matice srpske

Realizaciju istraživanja podržalo je Ministarstvo kulture i informisanja Republike Srbije i Pokrajinski sekretarijat za kulturu, javno informisanje i odnose sa verskim zajednicama, kao i Eparhija dalmatinska i Muzej srpske pravoslavne crkve u Beogradu.

Pratite sve vesti iz Srbije i sveta na našem Telegram kanalu.

Instalirajte našu iOS ili android aplikaciju – 24sedam Vest koja vredi