Ideolog Ravnogorskog pokreta: Stevan Moljević i njegova borba za "homogenu Srbiju" (FOTO)
Njegovo najpoznatije političko delo ipak nikada nije postalo zvanični dokument Jugoslovenske vojske u otadžbini
Pre tačno 65 godina, u kaznenom zavodu u Sremskoj Mitrovici umro je dr Stevan Moljević, jedan od najznačajnijih srpskih političkih mislilaca i boraca za nacionalna prava iz vremena Drugog svetskog rata. Njegova smrt došla je posle mnogo godina koje je proveo u zatvoru kao politički osuđenik, oboleo i iscrpljen.
Rođen 1888. godine u Rudom, Moljević se još u mladosti pročuo kao neustrašiv borac za srpska prava. Bio je pripadnik „Mlade Bosne“ i zbog toga hapšen posle atentata Bogdana Žerajića na Marijana Varešanina, guvernera Bosne i Hercegovine. Godine 1915, na veleizdajničkom procesu protiv 156 optuženih, uglavnom Srba, austrougarska vlast ga je osudila na 10 godina robije, ali je poslat na italijanski front.
U periodu između dva rata, Stevan Moljević je bio aktivan u političkom i kulturnom životu. Osnovao je Jugoslovensko-francuski i Jugoslovensko-engleski klub u Banjaluci, a njegovo pero, kroz članke u listu "Otadžbina", oštro je kritikovalo Hitlerov novi poredak, zbog čega su se čak i nemački diplomati obraćali jugoslovenskim vlastima sa zahtevima za sankcije protiv njega.
Moljević je kao izraziti demokrata, antifašista i protivnik pristupanja Kraljevine Jugoslavije Trojnom paktu, pozdravio prevrat od 27. marta 1941. godine.
Pročitajte još:
Glavni ideolog Ravnogorskog pokreta
Centralni nacionalni komitet Kraljevine Jugoslavije (CNK KJ) bio je najviše političko telo koje je formirao pukovnik Draža Mihailović na Ravnoj gori sredinom avgusta 1941. godine kao političko telo u okvirima organizacije JVuO. Za vreme trajanja rata, Centralni komitet je stalno proširivan. U njemu su se našli ljudi iz vođstva gotovo svih srpskih građanskih partija, uključujući i socijaliste.
Centralni komitet je branio i propagirao ciljeve koji su se ticali odluka koje je doneo dr Stevan Moljević o budućem uređenju Jugoslavije. Glavni ideolozi CNK su bili, osim dr Moljevića, i književnik Dragiša Vasić, sindikalista Živko Topalović i drugi. Na Svetosavskom kongresu u selu Ba januara 1944. odlučeno je da se CNK proširi predstavnicima političkih stranaka, grupa i organizacija koje su se okupile oko četničkog pokret, kao Jugoslovenska demokratska narodna zajednica (JDNZ).
Nakon proglašenja NDH, Moljević se sklonio u Nikšić, gde je napisao čuveni dokument "Homogena Srbija", koji je predlagao stvaranje jedinstvene srpske federalne jedinice. U Srbiju dolazi u aprilu 1942, a sa Dražom Mihailovićem se prvi put sastaje na Zlataru maja iste godine. U oktobru 1942. odlazi u Vrhovnu komandu Jugoslovenske vojske u otadžbini u Crnoj Gori i sa Mihailovićem se ponovo vraća u Srbiju u leto 1943.
Wikipedia
Bio je urednik lista „Ravna gora“ i jedan od inicijatora Svetosavskog kongresa u mestu Ba, kada je bio jedan od tvoraca Baške rezolucije.
Njegove ideje o teritorijalnom razgraničenju i etničkom jedinstvu Srba bile su kontroverzne i često osporavane, ali su odigrale važnu ulogu u političkim planovima četničkog pokreta.
Zalagao se za "razmenu stanovništva" Srba i Hrvata
„Preseljavanje i izmena žiteljstva, naročito Hrvata sa srpskog i Srba sa hrvatskog područja, jedini je put da se izvrši razgraničenje i stvore bolji odnosi između njih, a time otkloni mogućnost da se ponove strašni zločini koji su se dešavali i u prošlom ratu, a naročito u ovom sadašnjem, na svemu području na kome su Srbi i Hrvati bili izmešani, i gde su Hrvati i Muslimani s planom išli za istrebljenje Srba.“
Uprkos tome, njegovo najpoznatije političko delo "Homogena Srbija" nikada nije postalo zvanični dokument Jugoslovenske vojske u otadžbini.
Printscreen / Youtube
Moljevićev život obeležili su ideali i borba za srpski narod, koja ga je, na kraju, dovela do zatvorske ćelije.
U posleratnoj Jugoslaviji, označen je kao politički neprijatelj komunističkog režima i osuđen na dugogodišnju robiju.
Skriveni memoari iz Sremske Mitrovice: "Ravna gora u svetlu i magli"
Moljević je tokom boravka u kazneno-popravnom zavodu u Sremskoj Mitrovici napisao memoare u kojima je detaljno opisao svoje aktivnosti i iskustva u Ravnogorskom pokretu. Svoja sećanja beležio je na listićima toalet-papira, koje je sakrio u zid ćelije kako bi ih sačuvao za buduće generacije. Memoari su decenijama kasnije otkriveni i sada objavljeni pod naslovom Ravna gora u svetlu i magli, pružajući dragocen uvid u događaje i ključne ličnosti tog vremena.
Preminuo je 15. novembra 1959. godine, kao teško bolestan čovek, iza rešetaka u Sremskoj Mitrovici.
Bonus video
Instalirajte našu iOS ili android aplikaciju – 24sedam Vest koja vredi
Komentari