Astronomska opservatorija - plod višegodišnje borbe jednog čoveka: Kako je pre 134 godine nastala najstarija naučna institucija u Srbiji

Astronomska opservatorija, ušuškana na Zvezdari, jedna je od najstarijih naučnih institucija u Srbiji, koja je osnovana 1887. kao “provizorna (privremena) i meteorološka opservatorija”, na inicijativu profesora Velike škole Milana Nedeljkovića.

Osnivanje Opservatorije plod je višegodišnje borbe i zalaganja profesora Nedeljkovića, koji je po povratku sa školovanja iz Pariza godinama insistirao na osnivanju stalnog zdanja.

Uvidevši realnost, odnosno da je nemoguća brza gradnja namenskih objekata za Opservatoriju, profesor Nedeljković predlaže u pismu ministru prosvete i crkvenih dela, 2. marta 1887, da sa radom otpočne u Provizornoj opservatoriji u zakupljenog kući porodice Gajzler.

Međutim, kako su uslovi za rad u tom objektu bili više nego skromni, profesor Nedeljković je ponovo počeo da se zalaže za izgradnju namenske opservatorije u kojoj bi naučni radovi u astronomiji i meteorologiji bili mogući. Uputio je molbe Ministarstvu prosvete i crkvenih dela s namerom da se preko Opštine Beograd nađe odgovarajuće zemljište za potrebe Velike škole.

Postupajući po zahtevu ministra prosvete i crkvenih dela Vladana Đorđevića, Beogradska opština odobrila je 18. marta 1889. godine Velikoj školi zemljište veličine 1,83 hektara za izgradnju astronomske opservatorije na Malom Vračaru. Projekat je uradio arhitekta Dimitrije T. Leko, po skici osnivača Opservatorije profesora Milana Nedeljkovića.

Opservatorija je kao Glavna meteorološka stanica 1901. vodila računa o 130 meteoroloških stanica širom Srbije.

Brdo Veliki Vračar postalo Zvezdarnica

Godine 1929. odobrena su sredstva za izgradnju nove, moderne opservatorije na površini od četiri i po hektara, na brdu Veliki Vračar.

Pod rukovodstvom novog upravnika, akademika Vojislava V. Miškovića, započeta je izgradnja nove savremene opservatorije, čiji će radovi biti uspešno okončani 1931. godine.

Pročitajte još

Od prizora zastaje dah, a od problema knedla u grlu: Astronomsko društvo “Ruđer Bošković” dočekuje 87. rođendan u ruiniranom stanju

Brdo Veliki Vračar narod će potom zbog Opservatorije nazvati Zvezdarnica, a po njemu će novo gradsko naselje i opština dobiti ime Zvezdara. Ovo je ujedno predstavljalo i najveće ulaganje u nauku u prvoj polovini 20. veka na ovim prostorima.

U to doba saradnik Opservatorije, a kasnije i njen direktor, bio je jedan od najvećih naučnika u svetu u 20. veku profesor i akademik Milutin Milanković.

Astronomska opservatorija predstavlja najznačajniji projekat jednog od pionira srpskog modernizma i osnivača grupe arhitekata modernog pravca, Čeha Jana Dubovog, kome je za ovaj projekat na Beogradskom univerzitetu dodeljena titula doktora tehničkih nauka.

Zbog svog velikog značaja ova građevina je pod zaštitom Zavoda za zaštitu spomenika kulture.

Pratite sve vesti iz Srbije i sveta na našem Telegram kanalu.

Instalirajte našu iOS ili android aplikaciju – 24sedam Vest koja vredi