Ustaše ubijale srpsku decu, silovale devojčice i žene: Prebilovci postali simbol srpskog stradanja i hrvatske bestijalnosti

Prebilovci i Eparhija zahumsko-hercegovačka i primorska obeležavaju 80 godina od stradanja Srba iz Hercegovine, a u Hramu Hristovog vaskrsenja u Prebilovcima biće služena sveta arhijerejska liturgija.

U ovom hercegovačkom selu ustaše su počinile jedan od najvećih zločina nad Srbima, koji je kasnije postao simbol stradanja našeg naroda tokom Drugog svetskog rata.

Pokolj

Rano ujutru, 4. avgusta 1941. godine nešto više od hiljadu ustaša napalo je selo iz tri pravca. U selu su bili uglavnom žene, deca i starci, dok odrasli muškarci, u strahu od ustaša, nisu spavali kod svojih kuća. Ustaše su po ulasku u selo otpočele sa pretresanjem kuća, prikupljanjem stanovništva, silovanjem žena i devojaka i pljačkom stvari.

Wikipedia

Stanovnici centra sela su bili dovezeni kod zgrade osnovne škole. Ustaške orgije sadizma i bestijalnosti nad nezaštićenim ženama i devojkama, a naročito nad devojčicama od 12 do 15 godina, trajale su nekoliko časova.

Pred majkama ubijali bebe

Jedina osoba koja se spasla i živa izašla iz škole u Prebilovcima bila je Mara Bulut. Po njenim rečima, ustaše su vadile iz kolevki bebe i razbijale dečije glave o zid škole pred očima njihovih majki. Nakon svih ovih zlostavljanja i mučenja, ustaše su stanovnike centra sela još u toku tog dana oterale prema Čapljini i zatvorile u zloglasni „Silos” kod sela Tasovčića. Tu su prenoćili, bez hrane i vode.

Žene iz Prebilovaca/Wikipedia

Sutradan, 5. avgusta oterani su na železničku stanicu u Čapljini, odakle su uveče istog dana transportovani u specijalnoj kompoziciji vagona do sela Šurmanci. Žene, decu i starce zatvorene u ovim vagonima čuvalo je oko 300 ustaša do jutra 6. avgusta.

U ranim jutarnjim časovima 6. avgusta zarobljeni Srbi su isterani iz vagona, svrstani u kolonu i poterani uz brdo prema selu Šurmancima. Kolona je bila podvrgnuta detaljnom pretresu i opljačkana, a zatim doterana do jame „Golubinka”.

Žene i deca nisu pošteđeni

Pokolj, tj. bacanje preživelih u ovu jamu, trajao je čak šest sati (od 7.30 do 13.30). Prema podacima koji su utvrđeni na sudskom procesu u Mostaru, za to vreme je u jamu „Golubinka” bačeno 470 osoba: 237 dece i 233 žene. Kasnije je utvrđeno da je toga dana u jamu „Golubinka” bačeno više od 500 ljudi. Na pomenutom procesu je takođe utvrđeno da su ustaški zločinci, pre i posle 6. avgusta, dovodili manje i veće grupe žrtava u Šurmance osam puta i bacali ih u tu jamu.

Mesec dana posle pokolja, ustaše su u Prebilovce naselile 60-70 hrvatskih porodica iz Ljubuškog i Čapljinskog sreza, a mestu su promenili naziv u Novo Selo. Kada su Italijani okupirali Hercegovinu, ustaše i naseljenici su napustili Prebilovce.

Pljačka imovine

Ustaše su bežale iz Prebilovaca jer su Italijani počeli da hapse ustaške koljače i pružaju zaštitu Srbima, prvenstveno u gradovima. Zločinci su iz Prebilovaca odneli sve što je bilo vredno. Tada je iz Prebilovaca opljačkano oko 10.000 grla sitne i 1.000 grla krupne stoke, zajedno sa čitavom pokretnom imovinom. Žito i vrednije stvari ustaše su kamionima prevozile u Čapljinu — navodno za potrebe bolnice i ustaških institucija u tom gradiću.

Osuđeno samo nekoliko zločinaca, neki prešli u partizane

Tek 1957. godine, pred Okružni sud u Mostaru izvedeno je samo 14 od bar 300 ustaša-jamara koji su izvršili ovaj monstruozan zločin. Član sudskog veća bio je, kao porotnik, Jozo Jelčić, koji je 1941. godine naseljavao ustaše u prazne srpske kuće u Prebilovcima.

Posle rata, glavni zločinac Ivan Jovanović Crni je pobegao i priključio se Titovim partizanima u maju 1945. u Žumberku. Potom je pobegao u okolinu Subotice, gde se krio sve do 1956, kada je uhvaćen. Pogubljen je 1958. godine.

Samo pet drugih ustaša učesnika u ovom pokolju je osuđeno na smrt, a glavni mozak ovog pokolja, Ludvig Jovanović, brat Crnog, dobio je samo sedam godina zatvora. Ukupno je na sud izvedeno samo sedam drugih, koji su osuđeni na sedam-osam godina zatvora.

U presudi Ivanu Jovanoviću Crnom, Okružni sud u Mostaru je konstatovao da su potpuno ugašena 33 prebilovačka ognjišta i da je ukupno stradalo (ubijeno, poginulo ili bačeno u šurmansku jamu) 830 osoba.

Komunisti zabranili vađenje kostiju

Komunističke vlasti su skrivale istinu o razmerama ovog zločina, tako da su zabranjivale vađenje kostiju srpskih žrtava iz jama u koje su žrtve bile bačene.

Otvori većine od ovih jama su bili zabetonirani 1961. godine po nalogu komunističkih vlasti.

Posmrtni ostaci žrtava

Iz kraških jama na području donje Neretve vađenje posmrtnih ostataka Srba počelo je u septembru 1990. godine. Iz jame „Golubinka” u Ržanom dolu izvađeni su ostaci više od 1.000 žrtava, iz jame „Šurmanci” 800, a iz jame na Bivoljem brdu preko 1,000 žrtava.

Srpska pravoslavna crkva je 6. avgusta 2015. godine žrtve iz Prebilovaca kanonizovala kao Svete mučenike prebilovačke.

Hrvati devedesetih ponovo zapalili Prebilovce

Tokom poslednjeg rata u junu 1992. sve kuće u Prebilovcima su bile spaljene i srušene. Spomen-kosturnica u Prebilovcima u koju su bile položene kosti Srba iz Prebilovaca i okolnih sela, pobijenih i bačenih u jame tokom Drugog svetskog rata, 1992. godine su minirale i sravnile sa zemljom hrvatske snage.

Obnovljena spomen-kosturnica u Prebilovcima/24sedam/Lj. K.

Na mestu na kome se nalazila spomen-crkva u kojoj su bile kosti oko 4.000 Srba izvađenih iz jama 1990-1991. godine napravljena je deponija otpada.

Ime Ivana Jovanovića Crnog je među oko 1.600 imena ustaša poginulih „za hrvatsku slobodu” na spomeniku u Čapljini podignutom 2002. godine.

BONUS VIDEO:

Pratite sve vesti iz Srbije i sveta na našem Telegram kanalu.

Instalirajte našu iOS ili android aplikaciju – 24sedam Vest koja vredi