Vremeplov: Tašmajdan - nekada "ukleto tlo", a danas jedna od najlepših oaza grada

Na mestu današnjeg Tašmajdana nekada je bio kamenolom, iz kog su se stanovnici Beograd od pre gotovo dve hiljade godina snabdevali građom za vodovod, kuće i nadgrobne spomenike.

Staro srpsko groblje sa Varoš-kapije je kasnije, 1826. godine, izmešteno na taj prostor, koje je na Tašmajdan preselio knez Miloš Obrenović.

Na ovom groblju je 21 godinu kasnije sahranjen otac srpskog teatra Joakim Vujić. U istorijskim izvorima piše da je on sahranjen u blizini stare crkve, a da mu je grob kasnije prekopan, zameten i na kraju zaboravljen.

Takođe, slične sudbine bilo je i počivalište Sime Milutinovića, Sarajlije, o čijem stvaranju poezije svedoči i jedna beogradska ulica, koja je nazvana po njegovom književnom pseudonimu – Čubra Čojković, a smeštena je kod Saborne crkve. Milutinović je posle smrti 1847. bio sahranjen u grobnici svog prijatelja,  prvog srpskog profesionalnog knjižara i knjigovesca, Gligorija Vozarovića, čiji su posmrtni ostaci takođe potpali pod zaborav negde ispod ovog parka. Vozarović je, kako svedoče podaci, bio jedan od najpredanijih tragalaca za mestom na kome je spaljeno telo Svetog Save.

Pročitajte još:

Vremeplov: Knez Mihailovom su jurili automobili, a pešaci su se gurali na trotoarima

Godinama je tragao, proučavao i razgovarao sa starosediocima ovog grada i kroz par godina bio je uveren da je našao tačno mesto. Potom je otkupio i obeležio parcelu za koju je verovao da predstavlja spalište prvog srpskog arhiepiskopa i označio je drvenim krstom ofarbanim u crveno, što je sve prolaznike zaintrigiralo. Čelnici Društva za podizanje hrama Svetog Save na Vračaru odabrali su tu lokaciju današnjeg hrama, koja je čak dobila i ime po prvobitnom Vozarevićevom simbolu  – Crveni krst.

Međutim, počeli su da se javljaju ljudi sa sumnjom da je upravo ta lokacija, koja je odabrana za izgradnju hrama, stvarno mesto spaljivanja moštiju sveca. Tako su počele i da kruže priče da je telo narodnog učitelja i prosvetitelja spaljeno na brdašcu Tašmajdana, koju su Beograđani od početka 18. veka nazivali “Čupina umka”, mestu koje je nazvano po jednom od najvećih heroja i tragičara naše istorije, kapetanu Teodoru Prodanoviću, poznatjem kao kapetan Čupa. Tu se danas nalazi savremeni “fitnes park”, a do njega i čuveni restoran “Poslednja šansa”.

Pored njih, na današnjem šetalištu sahranjivali su se pravoslavci, a među njima i elita tadašnje države. Ono što malo ljudi zna jeste da su tu bili sahranjivani Đura Jakšić i Josif Pančić.

Kao groblje, ovaj park je zvanično služio sve do 1888. godine, kada je, zbog sve većeg širenja grada, a na predlog tadašnjeg mitropolita SPC Mihaila pokrenuta inicijativa da se izmesti. S druge strane, tadašnji gradonačelnik Vladan Đorđević je započeo preseljenje groblja na novu lokaciju na Velikom Vračaru, odnosno današnjoj Zvezdari i pretvaranje Tašmajdana u najlepši gradski park.

Ipak, građani su nastavili sa sahranjivanjem svojih najmilijih na Tašmajdanu, a mnogi su zbog premeštanja ostali i bez počivališta, a veruje se da kosti mnogih znamenitih Beograđana i dan-danas, počivaju duboko ispod šetališta, zaboravljene više od vek i po.

Upozorenje babe Spasenije

Samo par stotina metara dalje od Tašmajdanskog parka, početkom 20. veka, u beogradskoj čaršiji vladala je pomama vezana za izbor mesta na kome će se graditi zgrada Narodne skupštine.

Posle dužeg razmatranaj, mesto koje je izabrano, podelilo je mišljenja javnosti.

Priču da je to mesto mešavina “ukletog, nečistog i ‘zavezanog'”, dodatno su raspirivale priče baba Spasenije, beogradske vračare s početka dvadesetog veka, koja je važila za prozorljivu osobu, kojoj su se za savet i lek obraćali mnogo viđeniji žitelji tadašnjeg Beograda i Srbije.

Na kraju, izabrano je mesto za izgradnju Narodne skupštine, za koju je kamen temeljac postavio lično kralj Petar I Karađorđević, polažući ga u čast svojih sinova prinčeva Đorđa i Aleksandra.

Baba Spasenija čim je saznala kakvo je mesto izabrano za budući narodni dom, pokušala je da dođe do kralja, da ga upozori da se nije smelo na tom mestu graditi nešto što bi simbolizovalo državu.

Pratite sve vesti iz Srbije i sveta na našem Telegram kanalu.

Instalirajte našu iOS ili android aplikaciju – 24sedam Vest koja vredi