Beogradski mostovi: Šta povezuje Jovanku Broz i Gazelu, a po kom Branku je dobio ime Brankov most

Stari Beograd krenuo je u Novi, Novi u stari, kao i svakog jutra. Mostovi su puni automobila. I jedni i drugi misle da je bolje na drugoj strani. Kad utvrde da nije, vratiće se tamo odakle su pošli.

Reči Duška Radovića, izgovorene sa vrha Beograđanke, sada već decenijama unazad, odzvanjaju istim žarom. I dok i ovog jutra građani prelaze mostove prestonice, putujući kudikamo, 24sedam je izdvojio zanimljive činjenice o simbolima koji spajaju ljude.

U Beogradu postoji 10 mostova, od kojih dva prelaze preko Dunava, dok ostali mostovi premošćuju reku Savu. Od osam mostova na reci Savi, tri su namenjena železničkom saobraćaju, dva isključivo drumskom, dok je ostatak konstruisan za mešoviti saobraćaj.

Stari železnički most

Prvi most u Beogradu izgrađen je tek u 19. veku. To je bio železnički most na Savi, koji je tada imao primarnu funkciju da poveže evropske prestonice sa Carigradom. Most je rušen dva puta. Na samom početku Prvog svetskog rata, u noći između 28. i 29. juna 1914. četnici Jovana Stojkovića Babunskog minirali u momentu kada su autrougarski vojnici pokušavali vozom da uđu u grad, a drugi put u noći između 10. i 11. aprila 1941, kada je greškom srušen na domaće vojnike koji su se povlačili prema Ostružnici i tom prilikom je stradalo 95 ljudi.

Prema najnovijim planovima, do 2021. trebalo bi da bude pretvoren u pešačko-biciklističku saobraćajnicu.

Za ovaj most vezuje se jedna anegdota – projektanti Starog železničkog mosta su tokom izgradnje zaboravili da proračunaju težinu farbe koja je potrebna za čitav infrastrukturni poduhvat. Od te dodatne „estetike“ se odustalo, jer bi farba dodatno uticala na statiku mosta.

Novi železnički most

Novi železnički most se prostire preko reke Save. Izgrađen je u sklopu rekonstrukcije beogradskog železničkog čvora (tzv. rešenja “Prokop”). Most je dvokolosečni na oko 250m uzvodno od Starog železničkog mosta.

Za glavni projekat je izabran most sa kosim kablovima zbog malog procentualnog učešća fundiranja i kolovoza u zastoru po celoj dužini mosta (smanjenje buke), pri sličnoj proračunskoj vrednosti izvođenja kao i estetike. Ovakvo rešenje u vidu železničkog mosta sa kosim kablovima, u vreme izgradnje, predstavljalo je jedinstveno rešenje u svetu.

Savski most

Najmanji most koji služi za putni saobraćaj u Beogradu je Savski most, a njime takođe prolaze i tramvaji. Most je od miniranja, od strane nemačkih nacista, 20. oktobra 1944. godine spasio beogradski učitelj Miladin Zarić.

Nacistički vojnici su ovaj most nazvali Most Princa Eugena, a posle Drugog svetskog rata lokalno stanovništvo ga je zvalo Nemački most. Oba naziva su vremenom prestala da postoje.

O sudbini Savskog most i dalje se polemiše u javnosti, a njegova svrha je još uvek neizvesna. Prema sprovedenoj anketi Grada, želja građana krajem 2019. je bila da on bude preseljen u park Ušće i da se u njega smeste kafići i restorani. Međutim, prema poslednjim najavama, most će biti isečen na tri dela, nakon čega će biti odložen na privremenu lokaciju na opštini Palilula.

Brankov most

Današnji Brankov most iza sebe krije istoriju promene naziva, izgleda, pa i države. Prvo je poneo naziv istaknute ličnosti, kada je imenovan u Most viteškog kralja Aleksandra ujedinitelja 1934. godine. Rušen je i obnavljan čak četiri puta, a 1956. godine poneo je naziv Most bratstva i jedinstva.

Ipak, iako je danas poznat kao Brankov, i dalje postoji nedoumica da li je naziv poneo prema piscu Branku Ćopiću, koji je presudio sebi skokom sa tog mesta, ili prema pesniku Branku Radičeviću, po kome se zove ulica koja se pruža u nastavku tog mosta.

Ono što malo ljudi zna, jeste da je Brankov most sačinjen od dva samostalna mosta „blizanca“. Naime, deo mosta koji ide u smeru ka Novom Beogradu je 15 godina stariji od svog „brata“, a kao razlog se navodi taj da je petnaestogodišnja upotreba mosta i urbanizacija okolnog prostora dovela do potrebe da se njegovi kapaciteti prošire.

Most Gazela

Najveći most po obimu saobraćaja u Beogradu svakako je Most Gazela. Nalazi se na evropskim auto-putevima E-70 i E-75, a delom pripada i čuvenoj „Mostarskoj petlji“. Izgrađen je kao konstrukcija kombinacija sistema greda i luka, pa tako nema klasičan luk, već se vide, pomalo, „krivi“ stubovi.

Prema čuvenoj anegdoti, Jovanka Broz je prilikom posete gradilištu mosta Gazela, bila začuđena kako će most da stoji bez ijednog podupirača na sredini. Tako mnogi sada tvrde da naziv mosta potiče upravo od toga što je, posmatrano iz profila, Jovanku ta konstrukcija podsetila na afričku gazelu koja u trku prelazi preko reke.

Izgrađen je 1970. godine a kapacitet mu je izračunat na 38.000 vozila dnevno. Međutim, sve do 1. januara 2012. kada je u saobraćaj pušten novi Most na Adi ovaj most trpeo je opterećenje od 165.000 vozila dnevno što je više od četiri puta.

Most na Adi

Najmoderniji, a za mnoge i najlepši most u prestonici je onaj na Adi, koji je svečano i zvanično otvoren uz novogodišnji vatromet 2012. godine. Jedinstven je po tome što je najveći most na svetu, kada su u pitanju mostovi sa jednim stubom.

Konstrukcija izgleda pomalo nestabilno, jer most „visi“ samo na jednom pilonu, koji se nalazi na sredini reke. Možda još zanimljivija činjenica o ovom mostu jeste da je dužina kablova okačenih o pilon približna razdaljini između Beograda i Kijeva, odnosno da iznosi oko 1.000 kilometara.

Pančevački most

Pančevački most je jedan od dva mosta koji se proteže preko Dunava. Prema prvobitnoj nameni, trebalo je samo da bude železnički most sa dva koloseka i konzolom za drumski saobraćaj. Most je pušten u saobraćaj 1935. i nosio je ime kralja Petra Drugog.

U noći između 10. i 11. aprila 1941. godine, most je srušila Jugoslovenska vojska, u nameri da uspori napredovanje nacista. Obnovljen je pet godina kasnije, a prvi voz preko njega je prešao 7. novembra te godine, dok je drumski deo pušten u saobraćaj za najznačajniji praznik tadašnje Jugoslavije, 29. novembar.

Pupinov most

Veza između Zemuna i Borče, preko Dunava, je Pupinov most. Zbog toga što je izgradnja većim delom finansirana od strane jedne kineske kompanije, jedno vreme su ovaj most nazivali Kineski. U oktobru 2014. godine Skupština grada ga je preimenovala u Pupinov most, po Mihajlu Pupinu.

Pratite sve vesti iz Srbije i sveta na našem Telegram kanalu.

Instalirajte našu iOS ili android aplikaciju – 24sedam Vest koja vredi