Kraj jedne dinastije: Majskim prevratom pre 118 godina promenjena je srpska istorija

Kraj jedne dinastije dogodio se na današnji dan 1903. godine, kada su u Majskom prevratu ubijeni kralj Aleksandar Obrenović i njegova supruga kraljica Draga Mašin.

Mladi oficiri su se bunili zbog kraljičine lažne trudnoće i neprestanih ispada njenog mlađeg brata, za koga se zalagala da bude prestolonaslednik.

Njenim imenom su nazivani pojedini pukovi srpske vojske, a kraljičin rođendan je bio obeležavan širom Srbije, dok su oficirima kasnile plate zbog kojih su upadali u dugove.

Zbog toga, grupa zaverenika, pod rukovodstvom kapetana Dragutina Dimitrijevića Apisa, vođe tajne organizacije “Crna ruka”, upala je u dvor i ubila kraljevski par.

Početak Majskog prevrata

Određeni zaverenici iz unutrašnjosti stigli su u Beograd 10. juna, pod raznim izgovorima. Sa svojim beogradskim drugovima su, podeljeni u pet grupa, proveli do ponoći u kafanama po varoši, a zatim su se svi našli u Oficirskom domu.

U 00.45 kapetan Dragutin Dimitrijević Apis, jedan od vođa zavere, komandovao je polazak u dvor. Gardijski poručnik Petar Živković je u tačno dva sata otvorio zaverenicima dvorska vrata, dok su vrata kraljevih odaja bila razbijena dinamitom, ali u krevetu nije bilo nikog.

Traženje kraljevskog para je bezuspešno trajalo blizu dva sata. Za to vreme poginuli su kapetan Jovan Miljković, kraljev ordonans, i pukovnik Mihajlo Naumović, ađutant, koji je bio upućen u zaveru.

Ranjen je bio i Apis, koji je video kako neko beži niz stepenice u dvorište i učinilo mu se da je to kralj, pa je potrčao za njim, ali ga je dole sačekao jedan gardista i teško ga ranio sa tri metka u grudi. U tim trenucima, zaverenici su smatrali da je zavera propala – Apis je ležao ranjen u suterenu, a kralja i kraljice jednostavno nije bilo.

Oficiri su se oko 3.50 ponovo našli u spavaćoj sobi, a o onome što se u narednim trenucima događalo postoje različita tumačenja iz raznih izvora. Sasvim je izvesno da je general Laza Petrović, koga su zaverenici uhvatili jer su smatrali da zna gde se krije kraljevski par, do samog kraja istrajao u tvrdnjama da ne zna gde oni se nalaze.

Većina izvora je saglasna i oko toga da je u jednom trenutku konjički poručnik Velimir Vemić zapazio mali prorez u tapaciranom zidu, te da se ispostavilo da su tu sakrivena vrata tajne prostorije.

Gotovo svi istoričari pišu da je general Petrović u tom momentu pokušao da pokoleba oficire u njihovoj nameri da istraže ovaj prostor, no na kraju je, po svemu sudeći, bio primoran da sam pozove kraljevski par da izađe iz ovog skrovišta.

Nakon što su, na kraljev očajnički zahtev, navodno potvrdili svoju zakletvu kralju, vrata u zidu su se raskrilila. Potom se sve odigralo munjevitom brzinom, oficiri Ristić, Vemić, Ilija Radivojević i Petar Marković su otvorili vatru iz svojih revolvera i pušaka.

Prvi metak je, prema većini izvora, ispalio Ristić, pogodivši kralja. Kraljica je, navodno, pokušala tada da zaštiti supruga svojim telom. Za to vreme, Petrović, za koga se verovalo da je razoružan, izvadio je iz čizme sakriveni revolver, u očajničkom pokušaju da odbrani kraljevski par. Prema nekim izvorima, čak je i ranio jednog oficira, ali posle svega nekoliko trenutaka i on je pao mrtav.

Za to vreme su mnogobrojni oficiri iz drugih delova dvora, čuvši šta se događa, nagrnuli u ovaj budoar i praznili svoje revolvere i puške najpre na kraljicu, a potom i na kralja. Potom su tela kasapljena sabljama i bajonetima i, konačno, bačena sa terase u dvorište.

Kako Aleksandar i Draga nisu imali naslednika, bio je to kraj dinastije Obrenović, a na čelo države došao je Petar Karađorđević.

Preuzeo vlast državnim udarom

Kralj Aleksandar na vlast je došao 1889, posle abdikacije oca, kralja Milana, ali su zemljom zbog maloletstva vladara upravljali namesnici. Preuzeo je vlast državnim udarom 1893.

Pročitajte još:

“Dakle, istina je”: Pre 153 godine u Košutnjaku svoje poslednje reči izgovorio je knez Mihailo Obrenović

Najdraža mu je bila “diploma ribarskog majstora”: Pre 78 godina preminuo je veliki matematičar, alas i boem

Zbog ženidbe 1900. dvorskom damom Dragom, sukobio se sa ocem i navukao na sebe opšte nezadovoljstvo.

Zaverenici, među kojima je bilo istaknutih političara i oficira koji su ga ubili u Majskom prevratu, na presto su potom doveli dinastiju Karađorđević.

Pratite sve vesti iz Srbije i sveta na našem Telegram kanalu.

Instalirajte našu iOS ili android aplikaciju – 24sedam Vest koja vredi