Prva zemlja koja je prihvatila hrišćanstvo, a čiji simbol "krasi" njihove neprijatelje: Šta sve treba da znate o Jermeniji

Jermenski narod već danima je u centru pažnje zbog situacije u kojoj se našao, a dok se vode oružane borbe za spornu teritoriju Nagorno-Karabah, gotovo svako koga iole zanimaju svetska zbivanja pokušava da razume razlog za sve nestabilnije stanje u Zakavkazju. Odgovorima na pitanja ko je kriv i zašto je moralo da dođe do sukoba bave se mnogi svetski stručnjaci iz oblasti geopolitike, istorije, politikologije, pa čak i religije.

Međutim, u ovim bolnim danima za jermenski narod isplivale su mnoge zanimljovsti o njihovoj kulturi i istoriji i samim tim otkrile mnoge nepoznate detalje koji su ostali u senci aktuelnih dešavanja.

24sedam je izdvojio za vas šest stvari koje možda niste znali o Jermenima, a koje će vam pomoći da bolje razumete kada vam neko sledeći put kaže da se radi o posebnom narodu.

1. Najstarija hrišćanska civilizacija

Jermenija je prva zemlja u kojoj je hrišćanstvo postalo zvanična religija. To se dogodilo u četvrtom veku. Danas, Jermenska crkva potpuno je odvojena od ostalih hrišćanskih crkava u svetu.

Jermenska crkva, zajedno sa ostalim orijentalno-pravoslavnim crkvama, zastupa monofizitsku hristologiju (verovanje da je u Isusu prisustna samo Božanska, ne i ljudska priorda), poštuje izvorni Nikejsko-carigradski simbol vere i ne priznaje rimokatoličku doktrinu Filiokve (dvostruko ishođenje Svetog Duha).

Hrišćanstvo je prodrlo na prostor današnje Jermenije još za vreme apostola, a 301. godine je Jermenska kraljevina postala prva država gde je hrišćanstvo priznato kao državna religija. To se desilo zahvaljujući Svetom Grigoriju Prosvetitelju i caru Tiridatu III Velikom.

2. U Jermeniji živi tri miliona stanovnika, van zemlje 11 miliona

Jermenska dijaspora odnosi se na jermenske zajednice izvan Republike Jermenije i samoproglašene nezavisne Republike Nagorno-Karabah. Tokom četvrtog veka, a zatim tokom i nakon genocida nad Jermenima, jermenski imigranti su uspostavili zajednice u više od 30 različitih regija širom sveta. Većina Jermena u dijaspori nisu iz Republike Jermenije, nego iz Zapadne Jermenije (današnja istočna Turska), uglavnom potiču od ljudi koji su preživeli jermenski genocid.

Ukupan broj jermenskog stanovništva koji živi u svetu se procenjuje na oko 11 miliona. Od toga oko 3,3 miliona živi u Jermeniji, 140.000 u neprizatom Nagorno-Karabahu i 120.000 u pokrajini Džavahetija u susednoj Gruziji. To ostavlja oko 7.000.000 Jermena u dijaspori s najvećim brojem u Rusiji, SAD, Francuskoj, Argentini, Libanu, Siriji, Iranu, Kanadi, Ukrajini, Grčkoj i Australiji.

3. Planina Ararat – nacionalni simbol

Iako se planina nalazi u Turskoj, Ararat je nacionalni simbol Jermenije, gde se ponekad naziva Masis. Ararat je nekada bio jermenska teritorija dok nije pala pod tursku kontrolu oko 1915. Planina Ararat predstavljena je u središtu grba Jermenije.

Planina se jasno vidi sa skoro svih lokacija u Jermeniji, uključujući glavni grad Jerevan, a jermenski umetnici ga često prikazuju na slikama i gravurama. Bez obzira na to, turske vlasti strogo kontrolišu strance koji se penju na Ararat i ne dozvoljavaju Jermenima uspon. U Knjizi postanja ova planina se označava kao mesto gde se nasukala Nojeva barka posle potopa.

Ključni događaji iz jermenske istorije:

1915 – 1917. – Između 600.000 i 1,5 miliona Jermena pobijeno je ili deportovano u Anatoliju, u današnjoj Siriji. Jermenija ova ubistva smatra genocidom, što je optužba koju Turska uporno odbija

1918. – Iz poraza Otomanskog carstva u Prvom svetskom ratu nastaje nezavisna Jermenija

1922. – Jermenija postaje deo Sovjetskog Saveza

1989. – Izbija rat za Nagorno-Karabah. Uz rusko posredovanje, postignuto je primirje 1994. godine, ali ne i mirovni sporazum i sporadične borbe se nastavljaju

1991. – Jermenija se odvaja od Sovjetskog Saveza

2009. – Jermenija i Turska postižu sporazum oko privremene strategije za normalizovanje diplomatskih odnosa, ali kasnije ne uspevaju da ratifikuju sporazum

2015. – Jermenija se zvanično pridružuje Evroazijskoj carinskoj uniji pod vođstvom Rusije, odlučivši da ne potpiše Sporazum o pridruživanju EU

2018.- Dugogodišnja vladavina Republikanske stranke okončana je posle masovnih protesta

4. Jermenska kuhinja i rakija

Jermenska kuhinja je jedna od najimpresivnijih stvari koje se nude posetiocima da istražuju u Jermeniji. Kuhinja odražava istoriju i geografiju, mesta gde su živeli Jermeni, kao i uključivanje spoljašnjih uticaja. Kuhinja takođe odražava tradicionalne useve i životinje uzgajane i gajene u oblastima naseljenim Jermenima.

Jermensko kulinarstvo na široko koristi govedinu i ovčetinu, svinjetina se retko koristi. Osobeno jermensko jelo punjeno mlevenim mesom, pirinčem i slatkim travama – Tolma, sprema se od svežeg lišća vinove loze u proleće, a od jabuka, dunja, patlidžana, paprika i paradajza u jesen.

Od starih vremena Jermenija je poznata po ribljim specijalitetima, što je uslovljeno geografijom jermenskih planina. Reka i jezera Jermenije bogate su ribom, kao što su sevan pastrmka, belica, karmrakaj (leming), itd.

Pored hrane, Jermeni su poznati i po rakiji koja, iako od grožđa, dobija pravo da se zbog kvaliteta naziva konjakom. Za vreme Drugog svetskog rata, sovjetski vođa Josif Visarionovič Staljin, poslao je britanskom premijeru Vinstonu Čerčilu nekoliko flaša jermenske rakije na poklon. Mnogo godina kasnije, 2013, ruski predsednik Vladimir Putin poklonio je flašu jermenske rakije britanskom premijeru Dejvidu Kameronu.

5. Šah obavezan

U jermenskim je osnovnim školama šah je predmet ravnopravan matematici, geografiji ili jermenskom, a profesori tvrde da poboljšava logiku ljudi i da su benefiti učenja šaha primenjivi u svakodnevnom životu.

U Jerevanu je opsednutost šahom vidljiva već i na ulici. Šahovske figure se nalaze čak i na ukrasima na fasadama. Velike plastične šahovske garniture postavljene su na gradskim trgovima. Tokom lepog vremena, parkovi su puni muškaraca koji igraju šah.

Danas se počast šahovoskom geniju Tigranu Petrosjanu odaje u imenima ulica, trgova i zgrada širom zemlje. U jermenskoj prestonici, najvažniji gradski šahovski klub nosi njegovo ime.

Mnogi šahovski velemajstori stasali su ovde, a Jermenija danas ima više od tri hiljade kvalifikovanih učitelja šaha u školama.

6. Šarl Aznavur

Jedna od najpoznatijih predstavnika ovog naroda je francuski kompozitor, pesnik i glumac jermenskog porekla Šarl Aznavur.

Poznat je po jedinstvenom tenoru koji sa lakoćom postiže i najdublje i najviše tonove i po melanholičnoj boji glasa. Glumio je u preko 60 filmova, komponovao oko 1.000 pjesama (uključujući i oko 150 na engleskom, 100 na italijanskom, 70 na španskom i oko 50 na njemačkom jeziku) i prodao preko 100 miliona nosača zvuka.

1970-ih godina je postigao veliki uspjeh u Ujedinjenom Kraljevstvu sa pesmom “She”, koja je otišla u sami vrh svih lista najpopularnijih pesama. Tokom 1978. održao je koncerte u Beogradu i Nišu.

Aznavur se bavio i humanitarnom pomoći Jermeniji od 1988. godine, kada se desio veliki zemljotres u toj zemlji, kroz svoj program “Aznavur za Jermeniju”. U centralnom delu Jerevana nalazi se trg, u Abovskoj ulici, koji nosi ime po Šarlu Aznavuru. Godine 1995. Aznavur je postavljen za ambasadora i stalnog delagata Jermenije pri UNESKU.

Pratite sve vesti iz Srbije i sveta na našem Telegram kanalu.

Instalirajte našu iOS ili android aplikaciju – 24sedam Vest koja vredi