Srpska Hirošima: Najtragičniji trenutak u istoriji Smedereva (FOTO)

Najtragičniji trenutak u istoriji Smedereva dogodio se u 14 časova i 14 minuta, na današnji dan 1941. godine.

Bio je četvrtak, pijačni dan. Grad je bio pun seljaka koji su se vraćali s pijace i đaka koji su toga dana podizali svedočanstva. U Smederevu je gostovalo Novosadsko pozorište, u poseti gradu je bio sin jedinac tadašnjeg predsednika srpske vlade Milana Nedića sa trudnom suprugom, a jedan voz je iz nepoznatih razloga kasnio dva minuta, zapisano je među brojnim svedočenjima o petojunskoj tragediji. 

Naredbom okupacionih vlasti, Smederevska tvrđava je određena za deponovanje ostataka vojne sile Kraljevine Jugoslavije. Dunavom, sa istoka i zapada, vozovima od Skoplja, Niša i Kragujevca, starim Carigradskim drumom, zapregama i kamionima, dovozeno je na tone odbačenih sanduka municije, granata, baruta, eksploziva, buradi mazuta, benzina, nafte... 

Neko je kasnije proračunao da je unutar kamenih zidina bilo deset miliona konjskih snaga razorne moći. Kao atomska bomba, samo su neka od svedočenja o petojunskoj tragediji.

Iz tvrđave gde su Nemci skladištili municiju, 5. juna 1941. godine u 14 časova i 14 minuta odjeknula je snažna eksplozija, koja je zahvatila ceo grad i sva naselja desetak kilometara u prečniku.

Drevne zidine ovoga puta nisu mogle da zaštite grad. 

Železnička stanica prepuna ljudi i kompozicija voza u trenu su zbrisani, a najveći deo objekata u širem području grada pretvoreno je u ruševine. U prostoru zahvaćenom eksplozijom poginulo je oko 2.500 ljudi, a svaki drugi stanovnik je bio povređen ili ranjen.

 

Tačan broj žrtava, međutim, nikada nije preciznije utvrđen.

Za obnovu grada Savet komesara postavio je za izvanrednog komesara za obnovu Smedereva Dimitrija Ljotića, advokata iz Smedereva i predsednika JNP Zbor. On je u Smederevo doveo 120 mladih pripadnika svoga pokreta i sa njima organizovao službu za obnovu grada. Pored civila, nemačkih vojnika i žandarma koji su bili angažovani na sanaciji štete, Nemci su u Smederevo poslali i veću grupu beogradskih Jevreja.

Neki spekulišu da je eksploziju izazvao opušak cigarete nemačkog vojnika ili engleski avion koji je nadletao Smederevo, a možda i lokalni patriota. Takođe se misli da je za nju odgovoran sovjetski agent Mustafa Golubić, koji je uhapšen dva dana kasnije, ali je ovo malo verovatno, jer je u to vreme SSSR bio u dobrim odnosima s Nemačkom. 

Zvanični dokument nemačke Vrhovne komande navodi da se na osnovu detaljnih istraga i ispitivanja može zaključiti da nije bilo naznaka da je do eksplozije došlo zbog sabotaže. Kao moguć uzrok eksplozije navodi se samozapaljenje sunčevim zracima.

Bonus video

Pratite sve vesti iz Srbije i sveta na našem Telegram kanalu.

Instalirajte našu iOS ili android aplikaciju – 24sedam Vest koja vredi